A NET TIANG RINUM TEN AW!

Rev. Dr. Timothy Sui Lian Mang

Dr. Paul Beck in a makpa si ding mipa John hnen ah, “John, rawngbawlnak loram sungah lut dingin na timtuahaw ih, thurawn lo pek duh mi ka nei. Jesu ah rinum camcin aw maw! Nitin na thinlung khan Jesu a naih maw naih lo ti cek ringring aw. Na feh nak ding hmun cu hi tawk ihsi hin a hlat tuk lai, Setan in nangmah sual lo fawrh le lo dodal dingin a hmanhmawh lo. Ka zawihliahnak ih ka hmuhsuah mi cu kum 21 an ti ih Pathian hna`uan ih pumpeaw mi 10 ah pakhat cu kum 65 an ti tik khalah tukfawrhnak an thinlung lamah thanaunak in asilole liberal theology in meithal kah bangin kah an si. Sumpai ngainatnak lam khalah sualfawrhnak an tawng. Ziang simaw pakhat khat ruangah mi pahra lakah pakua cu an tlu,” tiah a sim.

John cu inn ah a tin ih a Scofield Bible kawm sunglam ah Bawipai rawngbawlnak ih nun hlanaw le pumpeaw, a mi theih mi, a khukṭhi rual mi 24 pawl ih hmin a ngan. Kum 33 a liam hnuah rawngbawl ih peaw cui minung 24 pawl lakah mi 3 hmin lawng a tang. A dang cu rawngbawl an bansan ṭheh.

Howard Hendricks khalin Pathian hna`uan dingih peaw, kum 2 sungih dungtawlhsal (tlu) mi 246 thuhla a zingzawi ih a hmuhsuak mi thu hitin a ngan: An zaten cakzet in rawngbawl an thawk cio. Cu pawl lak ih za ah sawmriat (80%) pawl cun nunau hnenih rawng an bawlnak ih rahsuah vekih lang mi cu nunau ah an tlu cih. Hi mi 246 an zate hin rawngbawl an thawk pekah cun, “Hi vek cu ka nun ah a thleng hrim hrim lo ding,” tiih ralṭha zet le hnget zet ih ti an si cio a zumum.

Khristian tlan zuamawknak ah hin thil ṭul lo mipawl hi hlawn ding kan si, Hebru cabu ngantu in, “Curuangah kannih khal hi tluk nasa theihpitupawl mero tlain in kulh ruangah, thilrit tinkim le awltei in awktu sual cu hlitthla in, kan hmaiih um mi tlanzuamawknak ah cun tuarfainak thawn tlan uhsi,” (Heb. 12:1) tiah a ti. Hi nunsung khawsaknak thupawl thawn hnawihnihaw ding kan si lo (2 Tim. 2:4).  Kan nunnak ah Khrih cu a pakhatnak a si ding a si. Paul in hngetkhoh zetin Korin zumtupawl hnenah hitin ca a kuat hai, “Asinan, u le nau tla, hihi ka sim a si, can a tawi zo a si. Atu thawkin nupi neipawl in nei lo vekin nung hai seh. A ṭap mipawl in ṭap lo vekin; aipuang mipawl in aipuang lo vekin; cule thil leitupawl khalin zianghman nei lo vekin um hai seh. Ziangahtile, hi leitlun milai umtudan hi a hloral rero a si,” (I Kor. 7:29-31).

Pathian hnaṭuantu (rawngbawltu) kan zaten kan pekawk tirih kan thathawhnak, ṭhathnem kan ngainak, kan taimaknak, kan nun thianhlimnak, thlacam nun kan neih mipawl kha kaihnget ding kan si. Mi ziangmawzat cu a ṭha zetin an thawk nan, riahsiatumza in an cemter. Ṭha zetih a tawh thawh hi a ṭha ih, asinan lamzin hrek ih tluk hi a pawi zet; ṭha zetih a taw kan thawh bangin ṭha zetih cemter hi a thupi tuk.

A net tiang rinumten aw!

DODALNAK LE SAWISELNAK THUNGRULHDAN

Rev. Dr. Timothy Sui Lian Mang

Mi sawisel le mi va relsiat hi a awl zet. Asinan mi ih sawisel le relsiat tuartu si hi cu a har zet ṭheu. Mipitling zet ti khal hi mi ih sawisel le relsiatnak tuar thei loin a si lo lo, an ti dingih mawi lo le a ṭawng dingih mawi lo lo an ṭawng ṭheu. Cangantu khal hin miih sawisel le relsiat hi har a ti zet ṭheu. Mi zokhal hna a ṭuan le thil ziang si maw tisuak a tum phawt cun mi ih sawiselnak, dodalnak, relsiatnak cu a tawng tengteng ding. Cutikah ziangtin kan thungrul ding:

1.    Pathian thawn dikaw: ( Be right with God).

Na thilti, na hnaṭuan, na umdan mi in an lo do, an lo sawisel ih an lo relsiat tikah thinnau le beidawng asilole thinheng le thinling in um hlah. A rang theibik in, “A si ngai maw?” tiin Pathian hmaiah cekaw lohli aw. An lo sawisel le relsiatnak hi a dik asile remaw lohli in Pathian thawn dikaw. An lo relsiatnak le sawiselnak cu thu dik lo a si ah cun thil pawi a si lo. Mi in ziang tluk ih an lo do, an lo sawisel ih an lo relsiat hmanah Pathian ah na dik phawt cun a tawk. Mi in an lo fak, an lo lawm na cingi, Pathian lam ih na dik lo cun a pawimawh sawn.

2.    Daitem um aw: ( Keep Silent )

Min ih dodalnak, sawiselnak, thangsiat le relsiatnak tawn laifang ah hin ti lo ding mi ti pang, ṭawng lo ding mi ṭawng pang a awl zet. Thinling le thin heng tukah mah le mah siatsuahawk a awl te. Curuangah daiten um men aw. Daitei um hi nehnak a si. Thu cu amah tein a liam mai ding. Pathian lam ih na dik phawt cun daiten um men aw. Khuanu in lai a rel mai ding. Daitei kan um lo ruangah thil kan ti sual pang ṭheu hi a si. Daitei kan um hin kan nehnak a si sawn.

3.    Na thiam thu rel tum hlah: ( Don’t try to justify yourself ) 

Hivek laifangah na mawh lo zia, na dikzia rel ciamco tum hlah. Pathian lamih na dik phawt cun daiten um men awla, tikcucan in lai a rem leh mai ding. Khuanu in boruak a haikiang leh mai ding. Mai thiam thu rel ciamco hin mi a neh kher lo. Mi in kan dikzia, kan mawh lo zia cu an run thei leh mai.

4.    Na hna sunzawm vivo mai aw: ( Continue your work) 

Dodalnak, sawiselnak, thangsiatnak le relsiatnak nasa zet na tawn laiah na thiam thu na rel, na va do in na va relsiat ve a sile anmah vek na si tinak a si. Cun, cu tiih an lo ti ruangih na thilti, na hnaṭuan na cawlh a si ah cun mipitling na si lo. Na hna cu sunzawm vivo mai aw. Na dik lonak, na mawh lonak um cuang si lo ih na hna na cawlhsan ah cun ziang hna khal na hlawhtling dah lo ding.

A tlun ih thu li hi dodalnak, sawiselnak, relsiatnak pawl thungrulhdan ṭha bik a si.

Nauhakpawl cu Thingkung Note Vek An Si

Thuhmaihruai:

            Mizaan Feb 9, 2013 ah CNN ih simmi pakhat cu American minung minung 5 ah pakhat cu ziangbiaknak khal nei lo ih ummi pawl an si tiah an than. Ka mang a bang ngaingai. Ziangruangah hivek an cang si pei tiah thuanthu thiam pawl in an zingzoi tikah, hi pawl hi leitlun ralpi (WW I - 1914-1918; WW II -1939-1945) ih rah pawl an si tiah an zum. Leitlun ralpi lai ah khan, mipa hmuahhmuah cu ral an do. Ralram ah an thi. Nu lawng in rawl a hawl, tlawng a ret. Cutikah, faa le cawmnak ding hrangah an buai tuk ih innsang ih thlacam le khawmnak neih tivek, nun sim le zirh tivek pawl a um nawn lo. Khawm khal khawm man cuca lo in, an buai. Cuih faa le pawl cu an hung thang ih khawm ih a thupitnak an thei nawn lo. Pathian thu khal a thupi ah an ruat lo. Cuih faa le pawl hi tuih kan san cu a si. Curuangah, nangmah in na faa le thate ih na kilkhawi lo ahcun, na tefa sin cu an hlo sinsin ding. Innsang, tlawnginn le Kawhhran in thate ih faa le kilkhawinak hi tuanvo kan lak tlaang a tul.

            Himi ca sungah cun, nauhak pawl hi zo an si ih, ziangah an thupi timi Bible ca ih in sim daan ka ngan. Cuih tlunah, nulepa ih tuanvo teh ziang a si? Ka simmi cu zumnak hi ro ah rohta ding hi Jesuh ih duhmi a si zia thu ka sim. Cumi zumnak hi ro ah roh ta thei ding in ziangtin kan zirh ding? Nauhak hruai thatu le hruai sualtu le a tuahsiattu pawl parih thlil thlengmi ziang a si ti khal ka sim cih a si.

I. Nauhak pawl ih thupitnak           

Pathian ih taa an si (Saam 127:3). Nauhak pawl cu Pathian ih taa an si ih, nulepa cu a kilkhawi dingih tuanvo pek sungmi lawng an si. A neitu taktak cu Pathian a si.

Pathian ih duhdawtmi an si (Jonah 4:10-11, Matt. 19:14-15). Pathian le Jonah thu: Ninaveh khuami pawl an sual tuk ih an sual an sir lo ahcun, ka siatsuah theh ding sim aw tiah Jonah a fial. A simmi vek in Pathian in a tuah lo ahcun, in that ding ti a phang ih tuah duh lo in Tarshish khua ah a tlaan. Asinan, Pathian in a tlaannak hmun in a hruai thotho ih, a hmang sal. An khua sungah Pathian ih sim termi a sim theh hnu ah, nisuahnak lam ah a feh ih Pathian in ziangtin a tuah pei timi zoh dingah a to. Ni a sa tuk. Pathian in Umko a keuh ter ih Jonah cu cui umhnah tangah a to ih a lungawi zet. Asinan, umkung cu Pathian in a thih ter sal. Ni a sa tuk ih a lung a mit cuahco. Cutikah, A thin a heng tuk ih thih a dil. Pathian in, Jonah kha, “vorh le kehlam” hman a thleidang thiam hrih lomi 120,000” an um a ti. Vorh le keh hman theihrih lo timi in 120,000 pawl hi nauhak an si ti a simfiang.  “Hi nauhak pawl hizat umnak khua hi zaangfah lo in maw ka um ding” tiah Jonah cu a sim (Jonah 4:10-11). 

Vancungmi pawl ih zoh kilkhawimi an si. Matt 18:10 sungah, “Hi bangtuk nauhakte nan zawmtai lonak dingah ralring uh. Fiangtein ka lo sim: anmah kilvengtu vancungmi pawl cu vancungih ka Pa ih hmaiah an um ringring  asi.”

Vancungram cu cotu ding an si (Matt 19:14). Jesuh in nauhak pawl kha ka hnen ah ra hngai seh a ti ih, a cawi ih thluasuah a pek ti kan hmu. Curuangah, nauhak pawl cu Pathian in a duhdawt taktak, an zawn a ruat taktak timi kan hmu thei. Vancung uknak cu hi pawl hrangah a si tiah a sim bet. Sia le tha thlei dang thiam hrih lo pawl an thih ahcun, an thlarau cu vancung ram ah an kai ding (Matt. 19:14; 2 Samuel 12:23).

II. Nulepa, Kawhhran le upa a sizomi pawl ih tuanvo

Vei khat ah train pahnih an taih aw. Ziangruangah tiah an zingzoi tikah, tuanvo neitu in alaan (flag) a piah sual ruangah a si ti a si. Cupa an sut tikah, ka piah sual lo tiah a ttang eueu ve. Na piahmi a lan in piah aw tiah an ti tikah, alaan cu a hlun tuk zo ih, a sen le a hring hi thate zoh lo cun, theih har zet in a um ti an hmu.

Na faa le pawl, nauhal pawl hi himi lamzin feh a tha maw? Pathian duhmi a si maw timi an theih hrih lo. Cuti ih an feh rero lai ah, nangteh ziangvek sign na piah? Pathian duhmi cu himi a si/si lo timi na piah daan a fiang maw? Na kaa in na sim ding nan, nangmah in na tuah ahcun, na tuahmi kha an lo thlun leh sawn ding. Awka hro a tha lo tiah na sim ih, nangmah in na awka a hro ahcun, an awka a hro ve ding.

Nauhakpawl cu thingkung note vek an si. Thingkung khi a no lai ah hri in a kung khi dir aw la, na dirh daan vek in a hung thang tata ding.

Thufim 22:6 “Nauhak khi a nun daan ding zirh aw. A tartiang cuih lamzin ihsin a pial lo ding.”  Bawi Jesuh khal in hi tin thu in cah. Matt 18:6 … “Zokhal in hi nauhakte pakhatkhat keimah I zumnak ihsin a pailtertu cu a hngawng ah fangcang rialnak lungtum thlaih tahratin tifinriat sungah thlak sisehla a hrangah a tha sawn.” Curuangah nulepa ih tuanvo cu Jesuh Khrih zumnak kha ro ih kan tanta ding hi a thupi bikmi a si. Cumi zumnak rotha kan taanta theinak dingah ziang thu pawl kan zirh ding?

III. Ziangmi pawl kan zirh ding?

1.     Pathian in a lo duhdawt timi kha zirh aw. Ziangtin kan sim kan zirh ding?

a.     Kanmah in kan duhdawtnak kan langh ter ding.

b.     Na sualnak lo ngaithiam theitu a si timi kha na nunnak in langh ter aw.

c.     An tulmi le an duhmi te tuah saknak in.

d.     Awka nemte thawn biaknak in.

2.     Pathian rinsanmi nun zirh aw. Thlacam nun zirh aw.

a.     Anmah thawn thlacam tlaangnak in,

3.     Pathian duhdawttu si ding in zirh aw.

a.     Biakinn ah khawm tlaangpi awla, Pathian ih thatnak lungawi thu simpi aw.

b.     Pathian ih thu thatha pawl ngaipi ve aw.

c.     Bible siar ter aw. Siar pi aw.

d.     Thenhra then khat le thawh-lawm peknak in Pathian ih thluasuah siar ter aw.

IV. Nauhak hruai thatu le hruai sualtu pawl parih thil thleng dingmi:

1. Nauhak hruai sualtu le siatsuahtu pawl parah Pathian ih thuthennak an tuar ding

1. Matt 18:6 … “Zokhal in hi nauhakte pakhatkhat keimah I zumnak ihsin a pailtertu cu a hngawng ah fangcang rialnak lungtum thlaih tahratin tifinriat sungah thlak sisehla a hrangah a tha sawn.”
1. Nauhak a kilkhawi thatu pawl cu Khrih tuamhlawmtu kan si (Matt. 18:5)
1. Matt 18:5 “Ka hmin in hi bangtuk nauhakte a cohlantu cu keimah a cohlangtu a si.” (Zohcih: Matt 25:40).
2. Khrih a cohlangtu pawl cu lei parah siseh, vancungah Jesuh in ka sunlawinak ra tawmve uh tiah a ti ding. Matt 25:34-39 sungah “nan hrangih remciami vancunguknak cu ra co uh” tiah a ti ding.

Thunetnak:

1. Nauhak pawl cu zo an si: Pathian duhdawttukmi, a vancungmi pawl ih kilmi, vancungram cotu ding pawl an si.
2. Nulepa le Kawhhran ih tuanvo: thingno te vek an si ti thei in, an no lai ah Pathian duhmi lamzin ah fiang zet le hnget zet ih hruaitu ding an si.
3. Ziangmi pawl kan zirh ding a thupi: kan nunnak in Pathian ih duhdawtnak kan langh ter ding, thlacampinak in Pathian lawng rinsan ding a si zia kan zirh ding. Innsang le biakinn ih khawmpinak in Pathian duhdawttu si ko kan hruai ding.
4. Nauhak thate ih a kilkhawitu cu Jesuh in keimah I zohkhentu a si tiah a sim. Sinan, nauhak a siatsuahtu, a duhdawt lotu cu Pathian in an parah thuthennak nasa zet in a thlen ter ding.

 San No Thuan

2/10/2013

Chin Community Baptist Church, Philadelphia

Nannih Cu Miphun Kip Hrangah Cite Nan Si

Dead Sea Salt

by San No Thuan

Rom 5:13, Mark 9:50

Nannih cu cite nan si tiah a timi kha zo an si? Jesuh in nannih cu tiah a timi pawl hi Jesuh san lai ih Biaknak upa pawl, puithiam pawl, Pharisees, Sadducees le cathiam pawl a kha a ti lo. Jesuh a zum ih a dung a thluntu ngathliar pawl hi Jesuh in nannih cu tiah a ti.

Miphun kip hrangah: cite hi amah te in a alnak a neih tak ah a tawk lo. Midang thathnem ter dingah Pathian a rak tuah hrimhirmmi a si. Zumtu pawl khal Pathian in kanmah te um ih nuam huahhi men dingah in tuah lo. Midang hrangah thathnemnak nei dingah in tuahmi kan si. Curuangah Hitler ih a thahmi pastor Bonhoeffer cun, “The church is the church only if it exists for others” tiah a sim dah. A sullam cu, Kawhhran cu midang hrangih thathnemnak a neih lawngah Kawhhran a si” tiah a sim.

Zumtu cu cite nan si. Ziangruangah cite nan si tiah in ti si pei? Cite ih thatnak kan ruah lawngah cite ih si daan hi zumtu ih kan kekar daan ding thawn a bang aw zet. Cite ih thathnemnak pawl cu:

1.     Rawl a thawt ter.

·      Jesuh in zumtu pawl cu midang hrangah a thlum-al, a thahnemmi va si uh tiah a ti duh sannak a si. Midang ih nunnak ah an nun a thaw lomi: thin a nuam lomi, thinbangmi, beidongmi, riahsiami pawl kha an nunnak lungaiwnak le ruahsannak nei ding in a va bawmtu kan si maw tihi kan ruahawk ringring dingmi a si.  

2.     Rawl siat lo ding in a tuah. Sa tla a siat dingmi kha ci thawn kan ret tikah a siat thei lo.  

·      Midang ih nunnak le Pathian ih sersiammi khua le ram siat lo ding ih khamtu nan si tiah in tinak a si. Midang ih nun siat lo ding in kan kham maw? Pathian ih sersiammi pawl a siatsuahtu maw kan si, a kilhimtu kan si? Cite cun siat lo ding in a kilhim sawn a si.

Dead Sea Salt

3.     A baalmi pawl thiangfai dingih tuahtu a si. Saril pawl tla thiang ding in cite thawn kan kholh tikah a fai theh.

·      Midang ih nunnak kha thianhlim tertu va si uh in tinak a si. Thianghlim timi cu sual nei nawn ding in, hramlak ah mahlawng va um khi a si lo. Pathian thuthlun (Obedying the words of God) khi thianghlimmi cu a si.

·      Ps. 119:9-11 sungah, nun thianhlim na duh ahcun Pathian thu kha na thinlung sungah ciing ringring aw tiah in sim.

·      TV le Video lawnglawng na zoh ih leithlun thu lawnglawng na ruat ih na siar ahcun, na thlarau thazang a cak dah lo ding ziangruangahtile na sungih a lo ciahtu cu Pathian tongkam Bible ca a si lo ruangah a si.

4.     Raithawinak rawl ah ci nan thlakcih pei (Puithiam 2:13; Ezek 43:24)

·      Israel pawl in raithawinak Pathian hnen ih an tuah tikah, an rawl pawl ah cite an toih rori a tul. Cumi an tuahnak cu cii cu a meisa khal in a siat thei lo, a thlum a al thei ringring. Cuvek in Pathian hrilmi miphun kan si. “Pathian cu kan Pathian a si ih, kannih cu a miphun kan si.” Cuih kan sinak cu a kumkhua a hmunhnget ringring ding ti an langh ter duhnak a si.[1] A tawizawng in mirang cun, “A Covenant of Salt” a sullam cu, “cite thukamnak” tiah an ko.

·      An rawl cu a al lo ahcun Pathian in a khangthawinak a saang lo. Rom 12:1-2 sung khal ah nunnak kha a nungmi raithawinak bang in ap aw uh tiah in fial. Curuangah Pathian ih a duhmi cu kan nunnak zate ih a hnen ih apawk ding khi a si.

·      Dungthluntu cu Pahtian hnenah nitin a pe awtu si uh tinak a si. Tong dang cun, khui tawk kan um kan thlen khal le kan nunnak zatein Pathian hrangah pe awtu si uh tinak a si. Bawipaih hrangah na ruahnak, na tikcu caan le thazaang pawl na hmang maw?

·      Curuangah, Paul cun nun timi cu ziang a si? Kei ka hrangah cun, “Nun cu Khrih” a si tiah a rak sim (Fili. 1:21). A tilai, a tui ka nun cu keimah ka si lo, ka sungih a nungtu Khrih a si (Kalati 2:19-20). Thlarau pa le pawl cun, a tu cu keimaih thuthu in ka nung an ti lo. Khrih ih thuthu in ka nung. Ka nunnak zatein a hrangah ka pe aw tiah an sim.

5.     Daihnak hrangah an rak hmang (Mark 9:50).

·      Buainak a um tikah, cite thawn rualremnak lungkhen an tuah. Ziangtin an tuah? Cabuai parah cite an ret ih thukamnak an tuah aw. Cumi cu mirang in “The Covenant of Salt” tiah an ko. A sullam cu, “ci thawn thukamnak tuah” ti a si ih, an duhsannak cu cite bang in kan karlak ah thlum-al in kan um sal pei tiah an tinak a si.

·      Zumtu cu Jesuh in cite nan si tiah inti tikah, a sim duhmi cu buainak a umnak hmun ah, rualrem tertu va si uh tinak a si.

Dead Sea Salt

A alnak a hloh ahcun:

1.     Cite a alnak a hlo thei maw?

2.     Dead sea timi Tipi Thi tidai cu a al tuk ih amah te cihlom pawl a suah ter. Cite cu a tlang pipi in an um. Cumi cu a rei tikah, a balmi dangdang thawn a rawiawk vingvo ih, cuih a balmi pawl ruangah, a al daan a thaw nawn lo. Cun, a tlun ih kan simmi pawl tuahnak hrangah hman a theih lo ih an hlon.

3.     Zumtu pawl khal kan nunnak hi Pathian duh lomi a balmi sung ih kan um ringring ahcun, hman theih lomi ah kan cang thei. Pathian thu ih kan um ahcun, kanmaih hrang le midang hrangah santlaimi kan si thei ding a si.

Thunetnak:

            Zumtu cu cite vek kan si. Cite cu maihrangah ka al tak ah a tawk zo ti in a um dah lo. Midang hrangah a al ringring. Midang hrangah al ding cun, cite hi asinak a zup a tul. Maih sinak zup lo in midang hrangah a al thei lo. Milai ih kan sinak taktak pawl cu hngalnak, mi-iksinak, duhhamnak, maih zawn lawng ruahna le mi huatnak pawl an si. Cumi pawl hi an zup lo ahcun, Jesuh ih nun mawi na sung in a al suak thei lo ding.

Zumtu pawl teh ziangtin midang hrangah kan al ding tile:
1. midang ih nun thazang petu
2. lamzin dingah hruaitu
3. nun baalmi pawl thianfai tertu
4. Pathian hrangih pum petu le
5. remnak tuahtu sinak in midang hrangah kan al pei. 

---

[1] http://www.bridgesforpeace.com/teaching-letter/article/the-salt-of-the-covenant/