13. Midang Ih Umnak Upat Thiam Aw (Respect Other People’s Space)

Phil 2:4-5

⁴Nanmah duhnak lawng si loin midang in an hrangah a thupi bikih an ruahmi kha a hmuhzia thiam ve uh. ⁵Nan thinlung put daan cu Khrih Jesuh ih thinlung put daan vekin siseh.

Midang ih umnak upat pek thiam hi ziaza mawi khal a si ih, Pathian khal in a duhmi a si. Minung cun, kan mai duhnak le rem ti zawng in nun kan duh theu. Asinan, Pathian tongkam cun midang in thupi timi/rem timi kha zoh thiam sawn ding in forh.

Midang ih umnak upat thiam dingah, ziang kan tuah ding?

1. Midang thawn nan biak awk tikah, naih tuk in bia hlah. Na naih tukmi kha a rem lo le, dungah a sip ding. Dung ih a sip ahcun, hlat deuh in biak a duh timi thei aw. Na thinheng hlah. A mai duhmi kha thei thiam aw.

2. Mi kut na kaih tikah, na dai tikah, a duh lo tu an um ding. An duh le duh lo kha an ruangpum cang daan in an lang ter ding. Cumi zoh in, an duh lo ahcun, an mah na dai daan kha ralring aw.

3. Laphak ti dawr ah, mi pakhat in cabuai pakhat ah a rak to zo ahcun, tonak a lawng lai maw? Midang hrangah na zuahmi a si maw? ti pawl sut ta aw.

4. Miih inn ih na va leen tikah, midang zung ih na va feh tikah, an saangka king ta lo in, ong hlah. Sangka na king ta ding ih, rung lut aw tiah an lo ti hlan lo lut hlah aw.

5. Mawtaw na mawn tikah, midang naih tuk ih mawtaw mawn cu an mah na upat lo tinak a si. Midang mawtaw kha naih tuk hlah.

6. Tokheng par ih na to tikah, minung pahnih tonak kha pkhat in luah hlah. Mawtaw na park tikah, pahnih parknak ding ah pakhat lawng park hlah.

7. Midang ih ihnak khaan na feh tikah, an mai thu lo in lut suak hlah. Sangka king ta aw la lut aw.

8. Ring zet in phone thawn midang bia hlah. Na kiangkap pawl daite ih cazoh/um/it duh khal an um tla si thei.

9. Dawr na feh tikah, dawr neitu ih kazuhsaih zet dingmi ka si ti ruat in, an lo zoh lo li lo pang tikah, na thinheng hlah. A man lo si thei.

10. Midang ih biak awk lai ah hnaihnok in mi va bia hlah.

A Nungmi Ruahsannak, A living Hope

By San No Thuan

Minung cu ruahsannak thawn nungmi kan si. Na hmailam hrangah ruahsan ding zianghman ka nei lo tiah na ti a si ahcun, ziang na tuah khal le na tha a tho lo ding. A caancaan ah nun hman paih lo tiang in na um ding. Na riah a sia ding ih, na thinhar in na um ding. Na lung khal a fim nawn lo ding ih, midang thawn nan biak awk tik khalah zianghman concentration tuah thei nawn lo in na um ding. Curuangah, ruahsannak nung neih ding hi leilung tlunah a thupi bik miangmo pakhat a si.

Cui ruahsannak nung kan neih theinak dingah, ziang kan tuah ding?

1. Na ruahsannak le rinsannak cu sersiammi thilri par ah bun hlah aw.

Leitlun ah a hmunmi ziang an um? Ziangkim hi a laangte (temporary) lawnglawng an si. Na damnak, cahnak, mawinak, lennak, na nulepa, na sungkhat unau, le thianrual hi pawl tla hi Pathian in a langte sung lawng ih a lo pekmi an si. A mal te parah rintlak zet in na um ih, Pathian thluasuah kha karhzai ding in na tuah tikah, Pathian a lungawi ih a tampi kaitu ah a lo tuah. Asinan, cumi pawl hi Bawi Jesuh ih nun neemnak le duhdawtnak langternak ding hrangah a langte sung Pathian ih pekmi pawl an si ti na theih a tul.

Mihrek khat in Pathian ih thluasuah kha an zoh ih, kumkhua a hmun dingmi ah an ruat ih, cumi parah an rinsannak le ruahsannak an ret. Cutikah, an unau rinsan zetmi, an rualpi rinsan zetmi in vei khat te ah a thihsan tikah maw, an neihmi hlawnthil pawl mitthep karah Job bang tuk in an hlohral tikah, beidong in an nunnak cu an vuai a car theh. Cumi cu Profet Jeremiah hmang in Pathian in a sim ciammi a si.

Jer 17:5-7

5 Bawipa in, “Ka hnen ihsin

a tlan ih milai a rinsantu,

milai cahnak men a rinsantu cu,

Keimah in ka hnong ding.

6Amah cu nelrawn ih a khomi

hrambur vek a si;

Ramcaar le ramṭhing, leilung

alnak ram,

Zianghman a khoh thei lonak ih

hrambur vek a si.

A hnenah thil ṭha zianghman a

thleng dah lo.

2. Ka hmailam cu Pathian ih kut sungah a um timi zum aw.

Pathian cu na neih ciami pawl thluasuah lo petu a si. Na neih hrih lomi pawl tla thluasuah lo pe theitu a si. Cuvek thiamthiam in, na neih cia zomi pawl kha la sal theitu khal a si timi hi kan hngilh lo ah a tha.

Milai rinsan lo in Pathian rinsan ih na feh a si ahcun, Bawipa in thu in tiam: Jeremiah sung, le Isaiah sungah kan zoh hnik pei.

Jeremiah 17:7-8 sungah:

2.1. Thluasuah ka pe ding.

c.7. “Sikhalsehla keimah i rinsantu cu,

Bawipa ah rinsannak a neitu cu,

thlawsuah ka pe ding

2.2. Na thinlung le ruahnak hninghno zet in a um ding ih tihphan ding na nei lo ding.

c.8. Tiva kiangih a khomi thingkung,

a hram tidai a thlengmi thingkung

bangtuk a si.

Ṭhal caan nisa khal a ṭih lo,

A hnah a hring ringring.

Ruah a sur lo khalah a phang lo,

Rah a rah ringring.

Isai 40:28-31 sungah:

2.3. Na thazaang a tlung sal ding. Thazaang thar na nei sal ringring ding tinak a si.

c. 31. Sikhalsehla Bawipa a rinsan tu cu

An tha a tlung saal ding.

2.4. Hmailam ah na feh rero sin thei ding.

c. 31. Muvanlai vekin thlapharh in an zam ding.

An tlan khal le an tha a baang lo ding;

An feh rero khal le thacem in an sawn dah lo ding.

Ka hmailam cu Bawipa kut sungah a um timi na zum ih, na feh a si ahcun, tihphannak zianghman nei lo in, thin nuam te le hnangam zet in na um thei ding.

3. Tangdor/nunneem te in Bawipa tihzah in nung aw.

Na ruahsannak a nun ih thluasuah cotu na si theinak dingah tangdor in Pathian tihzah ding ih Pathian tongkam ih in fialmi a si.

Thufim 22:4

c. 4. Tangdor in Bawipa ṭihzah awla, Lennak, upatnak le nunsaunak na ngah ding.

Tangdor timi ih sullam cu ziang a si? Tangdor timi ih sullam cu thuneitu si duh lo in, midang rianh duhnak lungput khi tangdornak lungput tinak a si. Midang parih thunei duhtu si lo in, midang bom duhtu, rian duhtu va si aw.

Midang rian duhnak timi thinlung khi a tha zet nan, Pathian tihzahnak timi lungput thawn a kom awk lo le, kan tangdornak khi a hlei fuan thei. Over limit a si thei. Thuthimnak ah, midang rianh cu a tha tuk ko ee. Asinan, mi pakhat khat in “Zuu i va lei sak aw" tivek, Pathian duh lo zawng in, milai duhnak lawng thlun ding in thil tuah ding lo fial si bang sehla, zumtu in kan tuah ding a si lo. Midang rian ding cu zumtu ih nun a si ko nan, Pathian tihzahnak um lomi thu ahcun, midang kha va rianh/bom a tul lo.

Pathian tihzah timi cu ziang a si? Pathian tihzah timi cu sualnak huat khi a si. Lei lung minung pawl ih nun daan cawng lo in, Pathian thawn pawlkom aw ringringmi nun khi Pathian tihzah nun cu a si. Curuangah, na thinlung le na ruahnak ah Pathian ka tihzah le zah lo ti theih na duh le, “A tu hi zosi ka pawlkommi: Pathian maw, lei tlun tisa duhnak?” timi sut aw la, Pathian a si lo ahcun, Pathian hmaika ah na khukbil aw la a mah thawn pawlkom aw lohli aw. Cucu Pathian tihzah nun cu a si.

Thufim 8:13

Bawipa ṭihzah cu sualnak huat khi a si. Hngalnak le puarthaunak, sualnak lamzin le a dik lo mi ṭongkam ka hua.

Curuangah Baibol ca in, tangdor lawng in fial lo. Pathian khal tihzah uh tiah in fial. Cu ti ih kan nun a si ahcun: lennak, upatnak le nunsaunak nan ngah ding tiah thu in kam a si (Thufim 22:4).

Thunetnak:

Ruahsannak nung kan neih theinak dingah:

1. Milai rinsan hlah. Sersiammi pawl parah na ruahsannak re hlah.
2. Pathian cu na hmailam par ih thuneitu a si ti thei aw. Milai an si lo ti thei aw.
3. Tangdor in Pathian tihzah aw.