by Rev. Run Cung Mang
“Pathian in kan ttuan dingih a rak timtuah ciami hnattuan ttha ttuantu dingah
Khrih Jesuh sungin kannih cu siamtharmi kan si.” - (Efesa 2:10).
Thuhmaihruai:
Ka nun ih ka diriamzetmi pakhat cu “Pathian ih sersiammi, Khrih sungih siamtharmi le A hrangah hnattuan ttha ttuantu dingih hrilmi ka si ti ka theih awkmi” hi a si. Bible in, “Minung hi Pathian hmuihmel (image) kengin sersiammi kan si” ti’n in sim (Seem.1:27). Eden tluksiatnak ruangah minung cu sia linglet ttheh a si hnu Khrih Jesuh sungin siamtharmi kan si (Efesa 2:10). In sersiamnak le Khrih Jesuh sungih in siamtharnak in Pathian ih tumtah cu A hrangih hnattuan ttha ttuantu dingah a sizia fiang te’n kan hmu. Zumtu nang le kei hi Sersiamtu le Siamthartu ih taa kan si, kanmai’ taa kan si nawn lo. Kan nunnak hi kanmai’ lei tisa duhhiarnak hrangah duhtawk ih hmang ding kan si lo ih; Sersiamtu le a man pekin in leitu Pathian hrang thil ttha tuahnak ah hmang ding kan si. Asile Pathian in kan ttuan dingih a rak timtuah ciami hnattuan ttha cu ziangso a si ding? Benjamin Franklin in amah le amah nitin thu a suh awk ringringmi cu, “Tuni ah ziang thil ttha si ka tuah thei? (What good thing can I do today?)” timi hi a si.
1. Pathian Sunloih ding (to glorify God)
“Man pek ih leimi nan si. Curuangah nan taksa cu Pathian sunlawinak ah hmang uh” (1Korin.6:20). Zumtu cu Pathian ih kutsuak, a sersiammi le ruundammi kan si. Paul in, zumtu cu Bawipa ih kawhmi, thiamcotermi le sunloihmi kan si a ti (Rom 8:30). Pathian in a tumtahmi cu a sersiammi le siamtharmi pawl in Amah biak ding, Amah thangtthat ding le Amah sunloih ding hi a si. Sersiamtu le Siamthartu Bawipa cu ziangti’n so sersiammi le siamtharmi in kan sunloih ding? Zo cio khal in Pathian ih in pekmi thlarau laksawng hmangin kanmah le ti thei tawk cio in Pathian kan sunloih thei a si. Kanmai’ ruah daan le duh daan si loin Amai’ remruah daan sawn ih Amah sunloih ding kan si.
Hlanlai ah hramlak tlangsang parah thingkung mawizet kung thum an kho tlang an ti. Cuih thingkung pathum te cun an hmailam nunnak hrangah saduhthah an nei fingfing. Pakhat in, “Kei cu siangpahrang umnak innpi saknak ah in hmang hngai sehla ziangtluk in a ttha ding,” a ti. A dang pakhat cun, “Kei cu tinbawtumzet saknak ah i hmang hngai sehla, leitlun hmuntin tlawnnak ah i hmang hngai sehla ka va duh ve,” a ti. A dang pakhat leh cun, “Kei cu zohman in i hau loin hinah hin saang vingvo sehla, milai pawl in ka luzik hun zohso in vantlun khihhmuhtu si ringring ningla ka va duh so,” a ti ve.
Sikhalsehla, veikhat cu mi pakhat in thinkung pakhat cu an hau. An tan ttheh ih cawbuk saknak ah le caw rawl einak kuang tuahnak ah an hmang ti a si. A ruah daan le a hmuhtonmi cu a mil aw lo nasa. Asinan Joseph le Mary kha khuasung ih inn tthattha ah riahbuk an co nawn lo ih cawbuk ah feh in caw rawl einak kuang sungah naute an nei tariai. Cuticun vanbawi fahniang siangpahrang naute cu a sung ihsin a rung piang taa. Amah ih hmuitin daan cun leitlun siangpahrang umnak inn si hmansehla, Pathian ih remruah daan cun lei le van ih siangpahrang Jesuh suahnak hmun ah a rak cang tariai.
Thingkung pakhat cu mi pakhat in an hau ih an tan seng thluh. Cule taangphawlawng tuahnak ah a hmang ih ngakaitu pawl ih hmanmi ah a cang. A tumtahmi cu tinbaw tumpi maktara asinan atak ih a cannak cu nga kaihnak lawng fate takte a rak si. A lungawi lo nasa. Sikhalsehla, Jesuh Khrih cu a Pa ih khiahmi tikcu caan a kim tikah vancung uknak thuthangttha sim dingin ngakaitu Peter ih lawng cu a hlaang ngelkher cuteh. Leitlun siangpahrang ih tomi si loin lei le van uktu siangpahrang Jesuh Khrih ih hmanmi le Pathian uknak thuthangttha simnak ih hmanmi ah a cang taa.
A dang thingkung pakhat cu, mi pakhat in a hau ih an tan seksek hnu ah, misual le mi ttha lo thahnak thinglamtah (cross) tuahnak ah an hmang ngelcel. A tumtah daan thaw cun lei le van in a dang aw. Veikhat cu Rom acozah in misual pahnih le Jesuh thahnak dingah thinglamtah an tuah ih cuih thingkung ih tuahmi thinglamtah cu Jesuh thahnak ih hmanmi thinglamtah a rak si tariai e. Amai’ hmuitin cu mipi pawl vancung saang khihhmuh ding asinan Pathian in leitlun minung hmuahhmuah in kumkhua nunnak an co theinak dingih a khihhmuhtu thinglamtah sunglawi ah a canter a si. A va sunglawi ve.
Duhdawtmi zumtu nang le kei tla kan minunglam sinak le ruahnak lungthlitum cu a saangzet men thei. Mipi hmai ah saangzet, laarzet le sunglawizet ding tla a si mai thei. Sihmansehla, Pathian in kan hrangih in remruah daan cu cuvek a si kher lo men ding. A thupimi cu, “Bawipa na duhnak bangin siseh, beltuahtu na si, kei sentlung bang” ti ding kan si (Isaih 64:8). Cutik lawngah kan hrangah thil ttha a tumtahtu Pathian in kanmai’ duh daan si loin Amai’ duh daan in A hmin sunlawinak ah in hmang sawn ding a si.
2. Midang rian ding (to serve Others)
“Mi in kan parah tuah hngai seh ti nan duh vekin midang parah va tuah ve uh” (Matthai 7:12). Zumtu cu mai’ zawn lawng ruat le mah hrang lawngih nung ding kan si lo. Khrih le midang hrangah riantu ding kan si. Salvation Army dintu William Booth cu a tartuk thlangih mipi hmai ah a ding thei nawn lo. Veikhat cu an khawmpi ah mipi hnenih thucah na duhmi in sim hram an ti tikah, “Midang hrangah (for Others)” ti vial lawng message a kuat ti a si. Mi thiam pakhat in, “Lungawinak (JOY)” timi ttongfang cu hiti’n a simfiang: J-Jesus the first, O-Others the second, Y-Yourself the last, ti’n. Midang hrangih kan nun thei lawngah kan lungawinak cu atak in a famkim thei ding a si.
Veikhat ah England ram khuate pakhat ah Lothlotu mifarah Fleming timi pa a rak um. Ni khat cu a lo sungih hna a ttuan rerolai ah nauhak au aw thawng pakhat a thei. Cuih aw cu ttha te’n a ngai tikah harsatnak tong ih bomnak dilmi au-aw a si ti a thei. Cutikah a hnattuanlai cu a cawl, a thil a ret ih aw a theihnak hmunlam ah a va tlan. Tlangval pate ciarbek sungah a tai tang tiang pil zo mi a va hmu ih a ruun suak. A thaisun ah, a thlaam hmai ah rangleeng pakhat a ra thleng. Milian bawi upa pakhat cu a ttum ih, “Mani sun ih ka fapa na ruunsuah man ah laksawng lo pek ka duh” a ti. Cutikah farmer Fleming cun, “Ka cohlang thei lo, ziangahtile himi duh ah ka ruun lo,” a ti. Culaifang ah nauhak pate pakhat thlaam sangka ah a ra suak. “Na fapa a si maw? a ti. “A si” a ti. “Na lungkim asile na fapa ka hruai dingih tlawng ka kaiter ding. A lo cawmtu ah a hung cang leh ding,” a ti. “Ka lung a kim ko,” a ti ih nauhak pate khal in a lungkim ve ruangah an hruai cih.
Caan a hung rei tikah cuih nauhak pate cu London khua ih St. Mary’s Hospital Medical School ihsin tlawng a ttheh suak ih siibawi hminthangzet le Penecilin sii a hmu suaktu Sir Elexander Fleming dinhmun ah a thleng. Kum le caan cu a herliam vingvo ih veikhat cu milian bawipa ih fapa cu pneumonia natnak in thizik in a naa. Sii phunkim in an zingbawl rero nain a dam thei lo. Penecilin sii in a nunnak cu thihnak ihsin an ruun saal. Milian bawipa ih hmin cu Lord Randolph Churchil a si ih a fapa cu Winston Churchil (Prime Minister of England) a si. An pale pahnih Fleming le Randolph in midang parah thinlung ttha nei in thil ttha an tuah thei veve ruangah an fapa pahnih cu England ram lawng hman si lo, leitlun huap mi hminthangzet ah an hung cang thei a si. Tuni zumtu pawl tla midang parah thil ttha kan tuah asile kan parah thil ttha a thleng kir ve ding.
3. Thih thleng rin-um ding (to be Faithful)
“Thihnak tuar ding a si hmanah Ka hrangah rinsan tlakin um uhla nan neh man ah nunnak sui lukhum ka lo pe ding” (Thup. 2:10). Rin-umnak (faithful) hi zumnak/rinnak (faith) ihsin a rami a si. Pathian a theitu, a zumtu le a rinsantu rundamfa cun a nunnak pumhlum in a Bawipa a rian tengteng ding. A nunnak in Pathian hrangih hnattuan ttha ttuan dingah a tiarcia ringring ding a si (Titus 2:14). Khrih hrangih hnattuan ttha a ttuannak ah ziangvek hniksak harnak hman tong hman sehla, dungsip lo le a Bawipa phatsan loin a nunnak cem tiang rin-umzet in a Bawipa cu a rian thei ding a si.
Veikhat ah communist ram a simi Russia ram khuate pakhat ah khrishfa malte an um. Kawhhran sungtel mi malte lawng an si na’n an tthangphawkzet. Hmuhsuam nautatnak, tiduhdahnak a phunphun an tong ttheu. Asinan zumtu pawl cu fekte in an ding thei. Zumnak hngetkhoh an nei ih an tthang, an karhzai vingvo. Veikhat cu cuti ih Khristian an karhzai vingvo kha duh lo ah, acozah in order an suah ih, Jesuh a phatsan lotu cu thah thluh ding an ti. Cuti’n ram sung hmuntin ah Khrihfa hremnak raapthlak a thleng.
Khua pakhat ah acozah raalkap pawl an ra thleng. Nipi Ni zingkhat mipi pawl Pathian an biakkhawm laifang ah raalkap pawl cu an rung lut ciamco. Ttih hngai seh tiah an meithal tla an kap ciamco. Raalkap pakhat in phar parih an taarmi Jesuh zuk cu a thlak ih zial parah a ret. Cule hiti’n a ti hngai: “Hih Jesuh hi ka phatsan a si ti’n nan sim hnu ah a parah cil nan phui ding. Cuti ih a tuahtu pawl cu thah nan si lo ding. Asinan a ti duh lotu pawl cu thah nan si ding,” a ti. An Pastor pa cu a khuaruah a har nasa. Hih zuk phatsan maanah a poi lo ding ee, ka thinlung sungin ka zumhnget takah, ka thi lo ih ka nung hrih asile a hna ka ttuan thei hrih sawn ding a ti ih, a cil a phui, a ke in a pal ih a feh. Cuti cun Kawhhran upa, nu upa, mino upa le mipi tampi cun an thlun hluarhlo ih an luat.
Asinan zumnak fekzet nei nauhak nute pakhat cun, “Ka Bawipa Jesuh cu ka nun sung ka phatsan thei hrimhrim lo, a ti ih Jesuh zuk cu a laak, a pom ih, cil an phuimi pawl cu a pavua in a hnawtfai, a hnam ih a ttap ciamco. Cutikah naunau nute cu raalkap pawl in meithal thawn an kap ih a pak thluh. Meithal puak awn nasazet cu an theih tikah innleng ih a thleng zomi Pastor le kawhhran hruaitu upa le mipi pawl cu an um thei nawn ve lo. An ning a zak, an riah a sia ih, hih nauhak nute cun thih ngam in rin-umnak a nei thei maw, an ti ih annih khal Khrih hrangah thih thleng in rin-umnak an neih zia an langter thluh saal ve. Curuangah cuih khua ah khristian cu an rung karhzai deuhdeuh ih tuni tiangah Russia ram ah Khristian mipum an pungzai nasa a si.
Thunetnak
Duhdawtmi nulepa ulenau pawl, na nunnak ttha te’n vun cekfel hnik! Na nunnak hi thil ttha tuahnak ah maw asilole thil ttha lo tuahnak ah na hmang? Pathian ih a lo sersiam duhsannak le Khrih sungih a lo siamthar duhsannak cu Amah sunloihtu dingah a si. Zumtu nang le kei kan nunnak hi Khrih le midang hrangah thil ttha tuahnak hrangah kan hmang maw? Midang bawmtu maw kan si, asilole midang iksik nahsuah tahrat in tisiatu le phiarsawmtu so kan si? Midang in na parah tuah lo hngai sehla ti na duhmi kha, nangmah khal in midang parah va tuah ve hlah aw. Phun dangin kan sim asile “Midang in kan parah tuah hngai seh ti kan duhmi kha midang parah tuah ve aw!” Harsatnak le sualforhnak kan ton caan ah Bawipa phatsan loin thih thleng ih rin-umnak thawn Pathian sunloihtu si thei zuam cio uhsi!
“Pathian a zumtu pawl cun thil ttha tuahnak ah an tikcu hmang ding an si.
Cumi cu mi hmuahhmuah hrangah a tthami le santlaimi a si (Titus 3:8).
