KAN ṬHATNAK DING A HAWL

                By Henry vl Hmangaih

          Ka lo duhdawt tuk ruangah na hrangih ṭhabik ka lo duhsak. Hi ṭawngfang hin Jonah bung hnih sung ih nganmi Pathian ih in duhdawtnak thu a khaikhawm. Pathian ih duhdawtnak cu a thin a fual ih kan ṭhatnak ding bik a hawl ṭheu.

Pathian cun thinsau te’n in ngaithla (Jonah 2:1-2; 2 Peter 3:9)

Jonah cu a sebikmi dinhmun ih a um tikah thla a cam ih Pathian in a thlacamnak a ngaisak (cang. 2). Thlacam ti mi cu Pathian thawi can hman tlang ti ai a si. Khatlamah riahsiatza a si mi cu, kan lakih zumtu mi tampi cu kan mangbang, vansan can le bawm kan ṭul can lawngah Pathian hnenah thla kan cam. Asinan, Pathian ih in duhdawtnak cun kan mah vekin ṭanghma a sial ve lo. Khawruahharza a si mi cu, cutivekih kan mangbang, vansan le bawm kan ṭul can lawngih a hnenih thla kan cam tik khalah, thinsaute’n kan dilnak in ngaisak ih kan ṭulsam dan vekin a saannak khal in pe ziangahtile in duhdawt ruangah a si. “ BAWIPA cu zaangfahnak le lainatnak a nei; A thin a sau ih a hmunmi duhdawtnak in a khat…Kan tuar ding zatin in tuarter siang lo ih, kan sualnak le kan mawhnak man zat in in cawh lo” (Sam 103:8,10).

Thla kan cam tikah Pathian  ih umpinak hmun ah kan lut tinak a si. Amah thawi pehzawm aw ding cun kan thluak men lawng in si lo, kan thinlung sung muril bik ih sin thla kan cam a ṭul( Sam 18:4-6). Jonah, Pathian ih kamsang cun Bawipa’i hnenih sin tlanhlohnak sual rapthlak zet a tuah, asinan a thinlung sungih si’n thla a cam tikah Bawipa in a theihsak (v.2). Ziangtik can si thinlung zate’i Bawipa thawi nan dawrawk can netabik? Ziangvek thil  sual rapthlak na rak tuah zo a si hmanah Bawipa cu na hnenih si hlat pi ah a um cuang lo.

Pathian in kan hrangah zohṭhim ding in taan ih cu mi cu  amah kan duhdawt cun a thu kan ngai ti mi hi a si. Kan duhdawtmi pawl ih ṭawngkam, thuruah le relmi thinsau tei ngaithlaksak hi kan zir rori a ṭul. Cumi tuah ding cun, an mah kha kan thupitter ih hleiah an nunnak ih thil thlengmi pawlah kan telpit ve a ṭul. Na duhdawtmipawl teh ziang an bang, ṭhimnakah.. na faalepawl, na nu le pa, na pi le pu, na nupi/na pasal etc ? Ralring te’n anmah na bia in na setsaan maw lole thu an rel le lo ruah tikah theih hiar zet, ngai nuam ti zet le cingkeng ding in an thu na ngaithlak sak maw?

 Pathian cun thinsaute’n nun in sim (Jonah 2:3-6; Thuf. 3:11-12)

Thufim 3:11-12 cun, “ Ka fapa, Bawipa ih nunsimnak cu ziang rel loin va um hlah, a lo kawk tikah na thin na hlah. Ziangahtile pa in a duhdawt zetmi a faate nun a sim bangin, Bawipa in a duhdawt mipawl cu nun a si ” ti ah a ti. Pathian ih nunsimnak cu in duhdawt tuk ruangih kan tlun ih ra thleng mi a si ziangahtilen anih cun kan hrangih thabik ding a duh. Jonah cu tipi sungah lawng hnaṭuantupawl in an thlak, asinan Jonah cun Pathian ih nunsimnak vekin a hmu. Minung ih cangvaihnak phenih zianghmuah hmuah uktu Pathian kha a hmu. Jonah cun hitin thla a cam “Nangmah in tipi thuuk sungah I hlon.” Lawng mawngtupawl a puh lo (Cang 3-4). Zumtu afaale kan nunnakah vanduai le vansiat a um nawn lo, thil thleng mi (incidents not accidents) lawng a um. Rinnak thawi cui kan parih thil thleng mipawl kan saankirsaal  tikah Pathian in cui kan tawnmi pawlcu a tumtah famkimternak ah a hmang ding. Sawr tlakmi,miṭha siin kan si theinak dingah Pathian in kan nunah harsatnak thlenter a siang ziangtile cupawl cu kan nun in serhriam tu dingih a hmanrua an si. Minung ih hlawhsamnak, mualphonak le beidawnnak phenah, Pathian in kan hrangih thilṭhabik tumtahnak a nei a si ti hi kan zum ngam a ṭul. Cumi cu kan zum ngam lo asilen , mi dang kan puh ding ih cutin mi ṭha- sawrtlak ah suak loin a hlan ai ih siava sawn le sualral sawn ah kan cang ding.

Nunsimnak hi hremnak thawn a bang aw lo. Nunsimnak cu duhdawtnak ih si a ra um mi a si ih mi pakhat khat ih ṭhatnak ding a tumtah, asinan hremnak cu huatnak ih si a ra suak mi a si tikah mi pakhat khat harsa zetih tuah, hrem cu a tumtah a si ih runsuah kirsal tumtahnak a tel lo. Nu le pa hrekkhat cun an faale an hrem ih , duhdawtnak thawn nun an sim lo. Ziangkim kan tuah mi ah, duhdawtnak in in mawng seh la, mi dangih an ṭhatnak ding bik duhsaknak thawn kan tuah ding a si.

Kan harsatnak a zual siinsiin le, lungtum pi kan khit zit ngaingai ih kan ruahawk caan ah Jonah ih thuanthu hi cing ringring uh si. Pathian in tipi sungih Jonah mangbang ter ding a siang, asinan Jonah in a nun a thleng ih a sirawk leveten Pathian in cui a harsatnak ih sin a runsuak sal (cang 5-6).

Pathian cun thinsau te’n in hruaikirsal (Jonah 2:7-10;3:1-2)

Jonah cun hitin thla a cam, “ Santlai lo milem a betupawl cun Pathian zaangfahnak an tlansan.” (cang 8). A harsatnak a hmusuak- Ma’i thuduhnak le milem betupawl vekih mah le mah biakawknak . Pathian ih duhnak thlun lo in amai duhnak sawn a thlun. Sualnak hmuahhmuah zikte ih sualhram cu milem biaknak hi a si. Milem biak ti mi cu ziangthil pohpoh a sikhallen kan nunnakih thupibik -Pathian ih hmun a luahtu pawl hi an si. Milem biaknak pakhat khat kan kaih tikah Pathian ih zaangfahnak le kan hrangih in duhsak mi thil ṭhabik kan tlansan (cang 8). Milem biaknak kan ti mi hi a sual zawng in an lan aw thluh cuang lo.  Sumpai thlawsuah kan dawn mi siseh, kan hnaṭuannak siseh, innsang ih kan pehzawmawknak pawl siseh a sualnak a um lo, asinan cupawl cu kan nunnakah Pathian hnakih thupi sawn ih kan ret tikah le kan humhimawknak (security) vekih kan ruah tikah , kan hrangah kan milem biaknak ah an cang ṭheu.

Milem biaknak cun kan ruahnak a siatsuah. Kan nuncan le ziaza um dan pawlah puhpawh le phuaphlam ding a phunphun a rawn thlen. “ Pathian cu an thei ko; sikhalsehla upat hmaizah tlak a  sinain upat hmaisahnak an pe lo; a parah lungawi thu khal an sim lo. An ruahnak sawn kha thulolak ah a cang theh ih an thinlung kawlawngpi cu thimnak in a khat. Kan fim an ti aw nain an aa a si.” (Rom 1:21-22).

Tui ni ah nangteh na nunah milem biaknak –Pathian hnakih thupi sawn ih na ruah mi, nan nunnak Pathian thuawihnak ih sin lo hruai peng tu, a duhdawtnak le zaangfahnak tep thei lo ih lo dawn khamtu, na hrangih a duhnak ṭhabik hmu thei lo ding ih na ruahnak lo siatsuahtu tu a um pang maw?  Cupawl cu ziang pawl an si ti na kai fiang thei maw? Ziangtin cupawl cu na nunnak ih sin na tuah /hlawn ding?  Kan nunnakih milem biaknak ummipawl theifiang thei dingih hnaṭuan dingah Bawipa siannak kan pek leveten, thleng danglamawknak kan nunnakah a thawk ṭheu.

Hi mi daan hi cing ringring aw:

Harsatnak+Caan+Duhdawtnak+Rinnak = Ṭhanlennak, pitlinnak, thlawsuahnak

(James 1:2-4).

Harsatnak: Harsatnak pawl hi  Pathian in kan ruahnak a hnenih a laknak hmanrua an si.

Caan: Thinsaute’n um aw, kan lakih mi tampi cun harsatnak cinfel lohli le a rang theipa tawpih a saanak ngah kan duh, asinan Pathian cun kan nun ih thlengdanglamawknak a um ding mi kha a thupitter sawn curuangah cumi thleng ding cun caan ziang maw ti a rei a ṭul.

Duhdawtnak: Pathian in in duhdawt ruangah harsatnak kan parih a thlen a siang. Cuvekin, kan nih khalin duhdawtnak thawn kan sawnkir sal ve ding a si.

Rinnak: Ziangvek harsatnak le buainak kan parih a rawng thlen tik khalah Bawipa ah lungawi, aipuang ih um zir uh si. A thutiam siseh, a ziaza siseh amah rori kha rinsan aw. Rinnak cu kan nun le Pathian ih huham  pehzawmawknak lilawn a si.

Pathian cu a dang can ṭha mi pesal tu a si

          Jonah in a sual a sir tikah, Pathian in ngapi hnenah Jonah kha tiva kapih luaksuak dingah a fial. Cumi hnuah Bawipa in a thupek  a nawlhsal, “ Bawipa ih ṭawng cu Jonah hnenah a ra thleng sal ih, “ Tho awla a nasa zetmi khawlipi Nineveh ah feh aw; ka lo sim ciami vekin ka thu va phuang aw,” ti ah a ti (Jonah 3:1-2) Tui ni ah zumtu mitampi cu ruahsannak nei nawn lo ih a um tla kan um a si men thei. Asinan, Jonah cabu in khawitawk hmunah kan rak um dah siseh, ziangtluk sual khuurthukpi ah pilin, sualnak rapthlak kan rak tuah zo, rero asihmanah, kan nun kan sir aw, kan thinlung kan thleng aw a siah cun Pathian in in runsuak in in hruaikir sal ding a si timi in sim. Jonah ih hrangah a vawihnihnak canṭha dang a sersak vekin na hrang le ka hrang khalah Bawipa in a tuah ve ding.  A si, Bawipa in a lo duhdawt taktak , a thu na ngai le na thlun tikah na hrangih ṭhabik ding a lo hawlsak. A ṭhabik cu a ra lai ding mi a si!”