Khristian Nun Thansonak Tahfung Paruk

Krhistian nun timi cu ni khat hnu ni khat thingkung bang tuk, naute bang tuk in a thangso vingvo dingmi a si. A thang thei lomi naute cu a dam lo. Khristian pawl in kan thangso le thangso lo kan tah awknak phun ruk sim ka duh.

1. Pathian thunthlunnak lam ah thangso (Obedience)

Bible ca sung ih Pathian thu kha a nun rem tha tu dingah, siar in Pathian ih simmi kha a ngai ding. A thlun ding. Cui tlun ah midang ih simmi Pathian thu khal ngai a duhtu a si tengteng ding. Bible cu zumtu ih kan thlarau rawl a si. Bible siar tamtu in Pathian ih duhdawtnak a thei tam sin. Curuangah, Pathian ih a duhdawtmi amah le mah le, midang khal a duhdawt thiam sinsin.

John 14:23,24

23Jesuh in, “Zokhal keimah i duhtu cun ka thu zirhmi a thlun ding. Ka Pa in a duhdawt ding ih ka Pa le keimah kan ra ding ih a hnenah kan um ding. 24Keimah i duh lotu cun ka thuzirhmi khal a thlun lo. Cule ka thuzirhnak nan theihmi pawl hi keimah ih thusuak an si lo, i thlahtu ka Pa hnen ihsin a rami an si.

25Nan hnenih ka um laiah hi thu cu ka lo sim zo. 26Ka hmin in ka Pa in a run thlah dingmi Bawmtu Thlarau Thianghlim in ziang hmuahhmuah a lo zirh ding ih ka lo sim ciami hmuahhmuah khal a lo cinkenter ding.

Tuisun ah zumu cu Jesuh in a thlarau thianghlim thawn in umpi. Nitin kan nun daan ding thu in sim, in zirh. Cui in zirhmi kha a thu kan ngai ih kan thlun ahcun, kan thlarau nun a thangso tinak a si.

2. A thlacamnak lam ah a thangso ding (Prayer)

Mark 1:35

35A thaizing, zingthlapit ni suah hlanah, Jesuh cu a tho ih inn ihsin a suak. Hnarpawn ah a suak ih mi um lonak ah thla a cam.

Thlacam timi cu Pathian ih thuhla theih le siar men si lo ih, Pathian a mah rori biak le pawlkom a si. Knowing about God a si nawn lo ih, Knowing God personally a si. Thlacam lam ah a thangso ding ti tikah, thlacam a thiam ciamco ding tinak a si lo. Pathian thawn pumpak te ih tam deuhdeuh ton awk ngah le thuruah khi a si. Lungawi thu khal na sim thei. Na duhmi tla na rel thei. A tawh tla na to thei. Thu tla na relpi thei.

Thlacam tam deuh a pawlkom aw tu pawl cu, (1). Pathian ih ukmi nun an nei deuhdeuh. Pathian hnen ah an nunnak an ap aw deuhdeuh ih, Pathian cu a nunnak ah a cangvai deuhdeuh. (2). A zaangfahnak thar kha na tep deuhdeuh ding ih, cumi in ralthatnak huhmam le cahnak a lo pe ding. Curuangah, Paul in,

1 Thess 5:16-18

16Cat loin nan lungawi uh; 17thlacam ringring uh. 18Ziangvek dinhmun khalah lungawi thu sim uh. Cucu Khrih Jesuh ah Pathian ih a lo duhsakmi a si.

3. Pum khat sinak lam ah a thangso ding (Unity)

Midang in ziangti in zumtu, mi piangthar kan si le si lo in thei thei bik ding?

John 17:20-21

20“Anmah hrang lawngah thla ka cam a si lo; an thusimmi a thei ih keimah i zumtu ding pawl hrang khalah thla ka cam. 21An zatein pakhat an si theinak dingah thla ka cam. Ka Pa, nangmah cu ka sungah na um ih kei khal na sungih ka um vekin annih khal kan sungah um ve hram haiseh. Nangmah in i thlah hi leilung in an zum theinak dingah annih cu pakhat ah cang hram haiseh.

Pum khat sinak lam ah thangso timi cu midang ih nunnak kha “famkimnak nei ding ah zawnruahnak thawi ttanpi khi a si.” John 10:10 sungah, Jesuh in “kei cu nunnak nan ngah ih famkim zet ih nan ngah theinak ding hrangah ka ra” tiah a ti bang in, zumtu cun, midang ih nunnak famkim sin ding in bom le tuanpinak lam ah a thangso tengteng ding. Midang zawnruahnak nun ah mai hrang lawng ruahnak (selfishness) hi kan ral tum bik a si.

E.g. “Unau theipum seu”

Midang zawnruahnak, duhdawtnak, bom duhnak le siannak kan neih tengteng a tul. Cumi lam ih kan thanso lo le, zumtu kan ti aw nan, a hmin men in Khrihfa si ih, nunnak ah Khrihfa sinak lam ih tthang lo kan si. Kum tam zet nan, ruangpum le thinlung thangso dah lo ih nauhak vek ih um ringring mi vek kan si ding.

Mtt 22:37-39

37Jesuh in, “ ‘Bawipa na Pathian cu na thinlung zate, na nunnak zate le na ruahnak zate in na duhdawt pei,’ 38timi hi a tum bik le a pakhatnak thukham a si. 39Pahnihnak ih a thupi bikmi thukham cu pakhatnak vek thotho a si: ‘Na innhnen kha nangmah na duhdawt awk vekin na duhdawt ve pei,’ ti hi a si. 40Moses Daan hmuahhmuah le profet pawlih zirhmi hmuahhmuah cu hi thukham pahnih in a huap ṭheh a si,” tiah a ti.

Zumtu nun cu mai palung te in Pathian duhdawt le midang duhdawt khi a si. In duhdawt khal le duh lo khal le duhdawtnak thlaicii ka tuh ding ti ih mi va duhdawt khi a si. Asinan, duhdawtnak thlaicii tuh na nana cu duhdawtnak a par sal theu. Pathian duhdawt le midang duhdawt cu harnak na tong tengteng ding. Asinan, cui harsatnak cu Khrih ih harsatnak ka ttom ve ti hi thei in hmai lam ih feh khi kan thinlung le thlarau damnak bik a si.

4. Pumpek awknak lam ah a thangso ding (Commitment)

Nazareth khua ih an biakinn ah hi Bible ca hi a siar.

Luke 4:18-21

8“Bawipa ih Thlarau cu ka parah a um,

Ziangah tile mifarah hnenih Thuthang ṭha sim dingah hriakculh in i hriil zo.

Sal taangmi pawl hnenih luatnak thu sim dingah le

Mitcaw in khua an hmuh thei salnak dingah i thlah.

Hremmi pawl luatter dingah le,

19Bawipa in a minung pawl a runnak ding tikcu a ra thleng zo,

ti than dingah i thlah a si,” 
tiih ngannak hmun kha a siar.

20Jesuh in a siarmi cazual cu a zual sal ih a kiltu ih kutah a pek ih a to. A ra pumkhawmmi hmuahhmuah in Jesuh cu mitṭhep loin an zoh. 21Cule anih in, “Ka siarmi nan rak theih vekin hi Ca Thianghlim sungih nganmi cu tuihsun ah a kim a si,” tiah a ti.

A sim duhmi cu Keimah cu Pathian uknak thlen tertu, nan hngahmi Messiah ka si ti ih a tinak a si. Pathian uknak timi cu Pathian ukmi nunnak, le ram tinak a si. Cui Pathian uknak kim tertu ih a hnatuan pawl cu:

1. Mifarah/harsa pawl cawm dawltu
2. Mi in sal bang ih an kaihmi pawl pawl run suaktu
3. Taksa, thinlung, thlarau siseh, fimnak le theihnak ih a mitcawmi pawl mitvan tertu
4. Hrem tuar pawl luat tertu
5. Midang runtu

Himi hi ka hnatuanmi pawl a si tiah a ti. Cumi pawl kimter dingah ka Pa in ii thlah a si tiah a au a si. Ka mission, ka hnatuan a si tiah a ausuakmi a si.

A kaih ding zaan ih neta bik an zaan riah ei zaan ah, Jesuh in a dungthluntu pawl a cahtami cu:

1 Cor 11:23-25

23Ziangah tile ka lo zirhsinmi thu hi Bawipa ih hnen ihsin ka ngahmi a si. Bawipa Jesuh in Amah an zuar zanah sanghlom pakhat a lak ih, 24Pathian hnenih lungawi thu a sim hnuah a phel ih, “Himi hi nan hrangih ka pekmi ka taksa a si. In theih ringringnak dingah ei uh,” tiah a ti. 25Cubangtuk ṭhiamṭhiam in, zanriah an ei ṭheh hnuah khuat khal a lak ih, “Hi hai cu ka thisen ih nemhngetmi Pathian ih thukam thar a si. Nan in tinte keimah in theih ringringnak ah tuah uh,” tiah a ti.

Amah thei ringring timi in sullam tampi a nei. A tampi lak in pakhat cu: a tuahmi, a mission hi cing ringring in kan nih khal in kan pehzulh ringringnak ding hrangah a si.

Unau nangteh Pathian ih ukmi nunnak, innsang, le khua le ram kan sinak ding ah, na sumsaw, na nunnak ah ziang tluk caan na pe zo? Na pek awk a si ahcun, thlarau lam ah na thangso vingvo tinak a si.

Pathian uknak kim ter dingah a pe awtu pawl ih ral cu tihhrutnak a si. Kan tih a hrut ahcun, pum ka pe aw ngam lo ding. Jesuh ih nehciami lawnglawng an si timi thei ih, hmai ah nor uh si.

Jn 16:33

33Keimah thawn nan pehzom awknak thawngin hnangamnak nan ngah theinak dingah hi thu hi ka lo sim. Leilung in harsat tuarnak a lo pe ding. Sikhalsehla nan ral ṭha uh; Leilung cu ka neh zo!” tiah a ti.

2 Tim 1:7

Pathian ih in pekmi Thlarau in ṭihhrutmi ah in tuah lo; cahnak huham, duhdawtnak le mah le mah uk-awk theinak in in khatter sawn a si.

5. Zumtu cu lungawi thusim thiamnak lam ah a thangso ding (Gratitude)

Luke 17:11-19

11Jesuh cu Jerusalem lam a pan zawng ah Samaria le Galilee ramri a pal phah vivo. 12Khua pakhat a va thleng ih cuih khawsungih phaarnat in a nami pahra in an rak tong. Lamhlat nawnah an ding ih, 13“Maw Jesuh, Bawipa, in zaangfah hram aw,” tiah an au.

14Jesuh in a hmu ih an hnenah, “Va feh uhla puithiam pawl in lo zoh haiseh,” tiah a ti.

An feh laifangah cun an dam ṭheh. 15Anmah lakih pakhat pa in a dam ṭheh zo ti kha a hmuh awk tikah a kirsal ih aw ring zetin Pathian a thangṭhat. 16Hmakhatteah Jesuh kehram leilungah cun a bok ih Jesuh hnenah lungawi thu a sim. Cupa cu Samaria mi pa a si. 17Jesuh in, “Damnak a ngahtu cu mi pahra an si. Pakua teh khui-ah so an si? 18Ziangah so hi ramdang mi pakhat lawng Pathian hnenih lungawinak pe dingah a rat?” a ti. 19Cule Jesuh in, “Tho awla feh aw. Na zumnak in a lo damter zo,” tiah a ti.

Kan Pathian cu lungawi thusim thiamtu thinlung hi a duh, a sunloih a si. Lungawi thusim thiam timi ah kaa pattha ih lungawi thusim thiam tinak a si lo. Cun, mah le mah midang hnak in ka dingfel thei ti ih lungawi thusim khal a si lo. Cu hnak in, Pathian ih zaangfahnak liolio ruangah, hi dinhmun ka si theinak a si ti ih, “Pathian zaangfahnak cotu sinak” par ih lungawi thusim thiam ding hi Bible ca ih in zirhmi a si.

April 14, 2010 (Tuesday ) ih CNN thuthang ah, thlacamnak cu thluak varnak a si tiah an sim. Na thin pit bembem lai ah, Bawipai thluasuah siar hnik aw, na thluak a hung fim sal ding.

Lungawi thu sim na thiamnak ih a cangmi pawl cu:

1. Pathian a lungawi. Ziang ah tile, vansiatnak hnak in vanthatnak thluasuah an zothiam sawn.
2. Midang khal an lungawi. Midang siatnak hnak in, thatnak an zoh thiam sawn raungah.
3. Nangmah khal na lungawi sal ding. Ziang tile, lungawinak cu Pathian hnen le midang hnen in a luangmi a si.
4. Na zumnak a fek sin ding. Ziangah tile, Pathian ih a lo umpi daan kha na hmuhfiang ruangah a si.

Saam 16:11

11Nangmah in nunnak lamzin cu i hmuh ding;

Na umnak ah lungawinak a kim ih,

Na ban thacak ah nomnak kumkhua

in a um.

Curuangah, Paul in,

Fili 4:4

4Bawipa thawn nan pehzom awknak ah hin nan lung awi ringring hram uh; ka nolh sal hrih ding: nan lung awi hram uh!

Bawipa thawn nan peh awknak ah nan lungawi ringring hram uh timi cu Bawipaih lungawinak lawng hawl in, a thatnak pawl siar in lungawi thu sim khi asi.

6. Zumnak le Ruahsannak nun ah a thangso ding (Hope and Trust)

Abraham ih zumnak: feh aw a ti ih zumnak thawn a feh, na fapa I pe aw a ti ih, a tul ahcun, I pe sal ding a ti ih a pek tikah, Pathian cui tlaang ah tuu no te a pek. Curuangah, Abraham in Pathian ih hmin cu Jehovah Jireh tiah a sak (Seem 22:14). Yaweh Yireh timi ih sullam cu, Pathian in I hmu tinak a si. Pathian in kan tulsammi in hmuh cun, in zohmen dah lo. Kan tulmi hmuahhmuah in pe a si. Na Pathian hmin zo a si?

Ruahsannak nun ah thango timi cu (a). Pathian ih uknak: daihnak, remnak cu a thleng vingvo ding, (b). ka thih ahcun, kutsak lo vanram ka nei timi hmuh fiangnak a si (Heb 11:13-16). Calvin cun, Christian nun timi cu “Kei mai ta ka si lo, Bawipai’ ta ka si ti theih awk sinsin khi a si” tiah a si.

Isai 40:30-31

30Mino pawl hman an baang dingih tlangval khal an tha cem in an sawn ding.

31Sikhalsehla Bawipa a rinsan tu cu

An tha a tlung saal ding.

Muvanlai vekin thlapharh in an zam ding.

An tlan khal le an tha a baang lo ding;

An feh rero khal le thacem in an sawn dah lo ding.

Thihnak ih a neh lomi Bawipa a rinsantu pawl cu: an tha a tlung ding, a zam ding, an feh ding ti hman a ti lo, a tha a bang lo ding, mangbangza huham thilti theinak an nun ah a khat ringring ding tinak a si.

Ziang ruangah Pathian kan rinsan ngamnak thuhla cu:

Saam 23:1

Bawipa cu ka tuukhal a si timi thei ta hrat in, rilrawng le tihal cun ii re lo ding timi thei uh si.

Rom 8:28-29

28Ziangtinkim ahhin Pathian cun amah a duhdawtu le amah ih tumtahmi vekih a kawhmi hrangah cun an ṭhatnak ah hna a ṭuan a si, ti kan thei. 29Pathian in a hriil ciami pawl cu a Fapa hmuihmel keng dingah a thiadang cia hai; cuti cun unau tampi lakah a Fapa cu upa bik a sinak dingah a si.

31. Pathian kan lamih a ṭan ahcun zoso in dodal thei ding? 32In dodaltu cu Pathian a si lo, a Fapa neihsun hman zuah loin kan zate hrangah in pe zo! Amah ih Fapa rori hman in pek a si ahcun thil dangdang khal a lakin in pe lo ding maw?

Kan hrang Pathian in a thabik in ziangkim rem in ruah sak a si ti thei ringirng uh si. Cun, kan nunnak ah harsatnak kan ton tikah, Pathian in kha pan lohli in, Bawipa naih sinsin uh si.

Ref: Daniel L. Migliore, Faith Seeking Understanding, 2nd Ed. (Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing Company, 2004), 137-145.