18. Sersiammi Pawl Upat Thiam Awla, Ramnung Pawl Parah Zaangfahnak Nei Aw (Respect the Environment and Be Gentile to Animals)

Kiangkap Upat Thiamnak

Leilung hi kan pupa pawl hnen in kan sarmi ro a si lo. Kan fale pawl hnen in kan hlaan sungmi a si. __Native American thufim

Seem 1:28 .... Pathian in a sersiammi pawl parah uktu tha si dingah in fial.

Minung hi a hlan hnak in kan ruahnak khal a kau vingvo ih, kan thinlung put khal a sang vingvo. Cumi cu khui ah kan hmu thei tile, sersiammi pawl le kan kiangkap upat kan thiamnak hi a si. A hlanah, sersiammi pawl hi in siatsuah theitu an si. Curuangah, kan mahlemah kan humhim awk a tul tiah kan rak ti. Cumi cu tuisan khal ah a dik ko. Thli le ruah, tilik le ram meikang pawl in kan humhim awk a tul. Asinan, tuisun ah ruahnak a thleng aw mi cu, minung pawl hi sersiammi thilri pawl hrangah tihnung rapthlak za kan si. Minung pawl ih tuahsiatnak ruangah, sersiammi pawl an siatral sawn a si ti hi hmuhsuakmi a si. Curuangah, sersiammi pawl humhimnak le kiangkap pawngkam thianfai ternak cu ruahnak saang a neimi pawl ih ziaza mawi a si. A hlan ah, tiva sung ih hnawm hlon hi a poi an ti hrimhrim lo. Asinan, tuisan ahcun, cuvek thil tuahnak in kan tiva dam lo nak a thlen tertu a si tiah kan ruat. Na kiangkap pawl an rimsia, nan lihawng an rimsia na theih ahcun, na kiangkap in, “ii bawm hram aw, ka dam nawn lo a si” tiah bom a lo dilnak a si.

Ziangtin kan kiangkap kan thianfai ter thei?

1. Buahcih zet nung hlah. Na kiangkap faite in tuah aw.
2. Na kiangkap pawl siatsuah theitu sii pawl hmang hlah.
3. Recycle tuah dingah caan pe aw. Recycle tuah thei lo dingmi thil le ri pawl hman sup aw. Hnawm na hlon tikah, sersiammi dang siatsuah le bal ter lo ding in hlon aw. Thuthimnak ah, hnawm pungpi sungah hlon aw, culole, phum aw, culole, ur aw.
4. Recycle tuah theimi thil pawl lei aw.
5. Tidai tenren aw. Na puan sawpnak le pakaan kholhnak cet pawl a khat zet ih sawp ding le kholh ding na neih tikah sawp aw.
6. Electric tenren aw. Na tul le lawngah meisa vang aw. Na inn daih ternak (air conditioner) pawl inn ih na um lo le hmang hlah aw.
7. Datsi tenren aw. Datsi ei lomi mawtaw lei ding ruat aw. Thil na lei tikah, tu le tu feh tul lo in vei khat te feh tikah lei thei ding in timtuah cia aw. Mawtaw ken tul lo in, na ke lole, bicycle ih na feh theinak cu feh aw.

Ramsa Pawl

Kan ruah dingmi cu, thu an ruatve thei maw tile, an tongve thei maw ti a si lo. An tuarve thei maw timi hi a si. __Jeremy Bentham

Ramnung na innsangah ka zua ding tiah an ti asile, a tanglam ih thu pawl hi ruat ta aw.

1. Ramnung pawl kha na ding in tuah hlah.
2. Ni 365 sung kil khawi dingah, na caan na pek thei lo ding ahcun, ramnung zuat ding tum hlah.
3. Laksawngah ramnung kha mi pe hlah. An lo pek tik khal ah la hlah. Na hrang thilrit a si leh ding.
4. Na ramnung kha na duh lo tikah, taansan/hlon men hlah.
5. Ramnung pawl kha him zet ding in re aw. A dang ramnung pawl ih ral khal in humhim aw.