16. A Santlai Lomi Phunzainak Hrial Aw (Refrain from Idle Complaint)

Khuathim kha cam ciamco hlah – meisa vang sawn aw. __Chinese proverb

Cutikah, riahsiatnak thu pawl hnak in, a taang sunmi te ih a thatnak thu lawng ka ruat sawn.

__Anne Frank

Bawipa thawn nan pehzom awknak ah hin nan lung awi ringring hram uh; ka nolh sal hrih ding: nan lung awi hram uh! __Filipi 4:4

Phunzainak ah hin a santlaimi le santlai lomi a um. A santlaimi cu, fim khur zet te in na lungawi lonak pawl na sim, na rel ih, nangmaih thin diriamnak ding hrang lawngah si lo in, midang hrang khal ih thil tha suak ding in na tumtah ahcun, man a nei zetmi phunzainak a si. Ziangah tile, rem a tulmi pawl na rem suak ter.

Asinan, a santlai lomi phunzainak cu, mai thin diriamnak hrang lawng ih tong le tlawhciar khi a si. Ziangah tile, thin diriamnak hrangah na phunzai men ahcun, midang sualpuhnak men ah na thin na bang ter ih, buainak suah tertu thu kha rem ternak hrangah na thinlung le thazaang na hmang nawn theu lo.

Nitin kan nun sungah, lungawi thusim dingmi tampi kan nei. Curuangah, kan hril dingmi thu pahnih cu: buainak le tlawhciar maw ka hawl ding, remnak le lungawinak so ka hawl ding? Kei ih ruahnak ka lo pek duhmi cu, nitin nangmaiih hrang lawngah si lo in, midang hrang khal ah remnak le lungawinak suah ter ding in zuam aw.

A san tlai lomi phunzainak cu ziangah a a tha lo?

1. Ziang tiin ka rem tha sal thei ding timi hnak in, a liamciami na buai zonak parah na ruahnak an re ringring.
2. Midang par lawngah sual kan puh ih, kan mai tlamtlin lonak kan hmu aw nawn lo. Curuangah, mai nun thleng awknak kan tum aw lo.
3. Na kiangkap pawl kha thusia lam lawng ruat dingah, na hruai rero.
4. Phunzainak in na bei a lo dong ter sin ding.

A santlai lomi phunzainak ziangtin kan neh thei ding?

1. Buainak hnak in rem sal thei daan kha ruat sawn aw.
2. Midang par lawngah sual puh lo in, keimah teh ka rem awk tulmi ziang a um ti zoh aw thiam in rem aw ve aw.
3. Midang ih ni thianghlim te kha phunzainak in balh ter hlah. A phunzai tu hnen ih na feh le, an lungawi theinak ding thu hawl pi aw.
4. A cangmi par ah lungawi thusim dingmi thu hawl sawn aw.

Na phunzainak thu kha a hmaisa bik ah nangmahte ruat aw la, midang khal bomnak dil in ruat sal aw. Ziangmi si na phunzainak thu pawl cu? Thuthimnak ah, sumpai nan daih cang lo maw? Nikhua sia ruangah maw? Tlawngkainak lam ah maw? Rualpi ruangah maw? Caan lawng neih lo ruangah maw?

Cumi pawl sungah pakhat kha hril aw la, thla khat sung hi thu par ah phunzai lo ding in, zuam aw. Phunzai hnak in hi buainak hi ziangti in ka rem tha thei ding ti zuam sawn aw. Cutin, na cazin sung in thla khat hnu thla khat a sangsang te in phiat phunzainak pawl hi phiat fai theh aw.