Pathian Uknak (The Reign of God)

Thuhmai hruai:

Jesuh ih nun daan, tong daan le thil tuahmi ziangkim hi zoh hnik uhla a thupi bik ih a zirh duh bikmi le sim duh bikmi cu Pathian uknak cu ziangvek a si timi hi a sim duhnak a si. Tahthimnak ah, mina a dam ter, mithi a thawh ter, le tirawl a pekmi pawl hi mangbangza a tuah duh men ruangah a tuahmi a si lo. Pathian uknak cu hi bang tuk a si timi a simfiang duh ruangih a tuahmi a si. Pathian uknak sungah cun, dam lonak, thihnak, le rilrawnnak ti pawl hi a um nawn lo ding timi hi a sim duhnak a si.

Curuangah, Pathian uknak (The Kingdom of God) tiah kan ti reromi hi ziangti in Jesuh in in zirh timi hi pakhat hnu pakhat lo sim ka duh.

1. A hmin simfiangnak

a. Pathian uknak le vancung uknak: Mathai in Vancung uknak tiah a ko ih, Mark, Luke le John pawl in Pathian uknak tiah an ngan. A dang aw maw? A dang aw lo. Mathai in vancung uknak tiah a ngannak cu a casiartu bik pawl hi Judahmi pawl an si. Judahmi pawl in Pathian tiah an ko ngam lo. Pathian cu a thianghlim tuk, kan kawh ahcun kan parah thil tha lo a thleng ding tiah an ruat. Pathian an upatnak ah tiah Vancung tiah an ko. Curuangah, Mathai in Vancung Uknak tiah a ngannak a si. Asinan, Mark, Luke le John in ca an ngan tikah  ih Rome le a kiangkap ih ummi Gentile pawl hrangah an ngan ih Gentile pawl cun Pathian ti ih kawh hi poi an ti lo. Sim duhmi cu vancung uknak le Pathian uknak timi cu a bang awmi a si.

b. Pathian uknak le Pathian ih ram:  Thukamhlun sungah Hebrew tong cun malekuth tiah a ngan ih, cun, Thukham thar sungah Greek tong cun, basileia tiah an ngan. A sullam cu siangpahrang ih thuneihnak khi a sim duhnak a si.

Pathian ram tiah kan ti tikah kan ruah sual ol zetmi pakhat cu Lai ram, Shan ram tivek in ramri a nei ding tiah kan ruat. Pathian in ramri a nei lo. Ziangkim hi a mai ta le ram an si theh. Asinan, Pathian ih sersiammi a leiram sung ih kan nun lai caan ah, Pathian ih ukmi (control) mi le uk lomi ti in kan um ding. Curuangah, Pathian ih ram ti hnak in Pathian ih uknak tiah kan kawh sawn le a dik sawn. Pathian in a duhnak ih a feh ter theimi nun kha Pathian uknak cotu an si sawn. Minung pahra lai tla kan to vialvial lai ah Pathian ih ukmi le uk lomi kan um thei.

Pathian uknak sung ih lut timi ih sullam cu Pathian ih thuneihnak tangah na nunnak kha na pe aw zo maw tinak a si. Satan thu in maw, Pathian thu ih thuthu in so na um timi hi kan suhawk dingmi cu a si.

2. Pathian uknak hi khui ah a um?

1.  .       Kan hnen ah a um: Mihrek khat lala in le Pathian uknak cu leilung parah a kim zo tiah an ruat. “If I cast out demons by the Spirit of God [and he did], then the kingdom of heaven has come to you” (Matt. 12:28; Luke 11:20). Kawhhran khal in Jesuh tuahmi bang tuk in khuasia khuavang khal kan dawi thei zo (John 14:12). Luke 17:20, 21 – Pathian uknak cu nan hnen ah a um. Curuangah, Pathian uknak cu Jesuh Khrih a rat ihsin a mah in a thok, van a kai hnu khal ah Thlarau Thianghlim a run thlah ih kanmah uktu dingah a thlah (1 Cor. 6:19). Asinan, Pathian cu ralkap vek a si lo ih, thinlung takte in Bawipa na uknak sungah tel ka duh a timi lawng a rak uktu a si. A uknak sungah duhdim nun a um.
2. .      A famkim hrih lo: sualnak le that lonak, dam lonak ti pawl tampi a um lai. Curuagnah Jesuh in nuam tete in a famkim sinsin ding tiah a sim. Pathian uknak cu thlaicii bang tuk a si ih nuam tete in a karh vingvo ding (Matt. 13:33; Mark 4:26f).

3. Pathian uknak ih kenmi thuthangtha

3.1. Luatnak thu a keng (Luke 4:18-21).

Jesuh cu Synagogue sungah thu zirh ding in a feh ih, mipi hmaiah Isaiah 61:1-2 sungta a siar. Judahmi pawl in hih Bible caang hi Pathian, Messiah ih thu a sim tiah an zum zet.

Jesuh ih simmi pawl cipciar deuh in kan zoh ta pei: Bawipaih thlarau cu ka parah a um (Luke 4:18). Ziang tuah ter dingah a um hnawh?

a.     Mi farah pawl hnenah thuthangtha sim dingah

b.     Thawgtla pawl hnen ah luatnak thu sim dingah

c.     Mit caw pawl in khua an hmuh theinak dingah

d.     Mi ih hremmi pawl luat ter dingah

e.     Pathian ih duhdawtnak thu simphuangtu dingah

3.1.1. Jesuh ih cahnak hrammpi cu Bawipaih Thlarau a si (Luke 4:18).  

Jesuh in tihnimnak a lakni ihsin Thlarau Thianghlim cun a cencilh (Luke 3:21-22), hniksak ding in nelrawn ah a hruai (4:1), cule a huham cahnak thawn Pathian ih sunlawinak hrangah nasa zet in hman a thok. Bawi Jesuh ih thuneih theinak le huham cahnak cu hrampi cu van a Pa Pathian ih Thlarau huham cahnak khi a si. Cuih thu cu Luke in Bung 4-5 sungah a ngan.

Jesuh Khrih hman a cahnak hrampi Pathian ih Thlarau a si ahcun, nang le kei ih kan cahnak hrampi ti ih kan ruahsannak/kan rinsanmi hrampi hi ziang a si? Kan fimthiamnak, sumpai neimi maw, minung ah tla a si pang maw?

Tirhthlah 1:8nak ah “Nan hnenih Thlarau Thianghlim a rung thlen tikah cahnak huham thawn nan khat ding” tiah thu in tiam. Zumtu pawl ih kan cahnak cu Thlarau Thianghlim thawn nitin pawlkomawknak a si. Thlacamnak in pawlkom aw, Bible siarnak in pawlkom aw, zumtu dang pawl hmang in a lo simmi pawl tla ngainak in a simmi ngai aw, a fialmi tuahnak in pawlkom aw.

Jesuh ih cu Thlarau Thiaghlim in a cencilh tikah Thlarau ih a tuah termi pawl cu:

           

3.1.1.1. Mi farah pawl hnenah thuthangtha sim dingah

A fiang zetmi cu kan Pathian cu mi farah pawl ih Pathian ka si tiah a tinak a si. Vei khat cu midum Pathian thuthiam Dr. Kosuke Koyama in, “God is black” tiah ca a rak ngan. Ziangahtile, mi thleidan a tuarmi an si, mi ih nautat a tuarmi an si. America ah midum le mirang zin thawhnak ti in an then. Midum zinthawhnak ih a fehtu pawl cu midum tiah kawh an si. Mi farah pawl hnenah thuthangtha sim dingih ratu a si ruangah, midum hnen ih pawlkomtu a si ve ruangah, “Pathian cu midum a si” tiah a ti.

Thufim 14:31

Mi farah pawl na hrem ahcun, mi farah pawl sersiamtu Pathian na nautat a si; Asinain farah pawl zaangfahtu cu Pathian tihzahtu a si. Mi farah le mi zonzai zawnruat ih bom le hnatuan hi Jesuh ih a tuahmi a si. An farahnak in luat ter hi Pathian ih duhmi le Pathian ih a tuanmi a hnatuan a si.

3.1.1.2. Thawngtla pawl hnenah luatnak thu sim dingah

Thawngtla lole sal tang (Captives) timi ih sullam cu thawng inn ih a tomi pawl tiah a tinak a si lo. Jesuh tuahmi pawl in thawngtla lole sal taang timi ih kan hmuh theimi pawl cu: dam lonak sal taang pawl a dam ter (Physical), khuasia khuavang ih a polhmi pawl an nunnak a luat ter (Mental and Spiritual). Midang ih thlei dan, nautat a tuarmi siahkhong le hlawhhlang pawl tiang a va kom ih an sualnak a va ngaithiam (Politic)

Himi pawl hi Thlarau thawn a khatmi pawl ih hnatuan a si. Pathian ih hnatuan a si. Taksa thinlung le thlarau damnak, midang ih hminsiatnak khuh sak in an sual ngaithiam khi Pathian ih hnatuan a si.

3.1.1.3. Mit caw pawl in khua an hmuh theinak dingah

Taksa le thlarau mit cawmi pawl an zate in Jesuh in an mit a van ter vingvo ti kan hmu (Luke 7:21-22; 18:35). Lamzin a hmu thei lo pawl kha lamzin tha ih hruai ding, hmuh ding khi Pathian ih duhmi le a hnatuan a si.

Curuangah, zumtu pawl cu mi phun hmuahhmuah hrangah tleunak nan si tiah in tinak a si (Matt. 5:13).

3.1.1.4. Bawipai rundamnak kum a thleng zo timi thuthan dingah.

Jubilee kum a thleng zo timi than ding ah I thlah a si tiah a sim duhnak a si. Jesuh in Isaiah ih ca cu a siar theh tikah, hi Bible ca cu tuih sunah a kim a si tiah a ti tikah an mang a bang theh.

Israelmi pawl in “Bawipaih kum an timi cu” kum 50 kimnak hi an timi a si. Sabath kum 7 in vei sarih cemnak khi “Year of Jubilee” tiah an ti. Himi kum ah, sal pawl an thlah, leiram zuarmi pawl khal an khirh aw sal, leiba pawl khal an ngaithiam aw theh, lo ram khal an tuah nawn lo.

Asinan, Israel mi pawl cun cutivek ih sual ngaithiamnak le duhdawtnak thu a simtu Jesuh Khrih cu an hua ih thah an tum. Ziangahtile, Jesuh in Bawipaih ni le kum, a uknak a thleng zo ruangah sal ti um nawn hlah seh, sualnak um nawn hlah seh, misual pawl khal ngaithiam uh ti pawl a sim tikah, sal thlah an duh lamlam lo, an ngaithiam lomi minung tam zet an nei lai.

Tuisun ni hi Pathian ih uknak ni le kum a si. Na sualnak ngaithiam theitu Pathian cu na hnen ah a um. Na taksa damnak a lo pe theitu khal na hnen ah a um.  Nangteh, Jesuh ih tuahmi hi tuahtu na si ve maw? Christian timi cu Jesuh ih tuahmi a tuah ve tu pawl hi Khirhfa kan si.

Thunetnak:

Pathian uknak thu cu luatnak thu a si. Cuih luatnak cu kan thlarau hrang lawng luatnak a si lo. Kan thinlung, taksa, thlarau, le kan umtu khuasak daan pawl luatnak thu a si. Cucu Jesuh in thlarau in I cencilh ih cumi pawl tuan dingah I fial tiah a ti. Nang le kei khal Jesuh ih hnatuan pehzomtu ding kan si.

____________________________

San No Thuan

Falam Baptist Church, Maryland

22 September 2013

3.2. Pathian Uknak cu Kan Man a Khunzia In Theihter

Thuhmaihruai

Vei khat ah serial killer an timi mi that rerotu pa a um ih cucu an kai ngah. An

Duhdawttu ka nei lo, zohman in zianghman ah in siar lo, duhdawt tlak khal ka si lo” timi ruahnak hi kan nun siatsuahtu bik a si. Kan thin a nau ter, kan bei a dong ter sin ih, midang pawl va pawlkom khal paih lo ko in tuahtu bik a si. Cuvek kan ton tikah culole mi pakhat khat kan theihmi in a ton tikah ziang kan tuah ding? Cumi a dam tertu thuthangtha hi Jesuh ih a phuanmi Pathian uknak thuthangtha cu a si. Man kan neihzia Jesuh in theih ter in duhmi thu pathum a um: A innsang sungkhua na si, man neimi na si, ziangkim na ti thei timi theih ter a lo duh.

Minung ih kan man neihzia cu:

1. Pathian ih duhdawt zaangfahnak co theitu ah ruahmi kan si. Na hrangah a sunlawinak, a bawi tokheng le a nunnak tiang na hrangah pek a siannak cu thil dang hnak in nangmah na thupi sawn ti a ruah ruangah a si.

1.            A nunnak liam in a lo tlenmi na si. Rom 5:8 nak ah, “Sikhalsehla Pathian in ziangtlukinso in duhdawt ti cu a langter: misual kan si hrih na cingin kan hrangah Khrih cu a thi!” Jesuh in a nunnak liam tiang rori na hrangah a nunnak a pek ih a lo tlen. Cu ti ih a tuahnak cu Pathian in man nei ih a lo ruahmi na si ruangah a si.
2.            Pathian in a duhdawtnak a burh ih burhmi na si. Rom 5:5 nak ah, “Cule hi ruahsannak in kan bei dong loin in tuah, ziangah tile Thlarau Thianghlim sung ihsin Pathian in a duhdawtnak cu kan thinlung sungah a burh zo. Cuih Thlarau Thianghlim cu Pathian ih in pekmi laksawng a si.”
3.            Zianghman, zohman in Pathian ih duhdawtnak in an lo then thei lo ding. Rom 8:38-39.

2. Pathian innsang sungtel ih cohlanmi na si. Pathian in a fanu/fap sinak in a lo phiat dah lo.

•           1 John 3:1, “Pathian kan Pa-ih in duhdawt zia hi ruathnik uh! In duhdawtnak a maksak ruangah Pathian faale tiih kawh kan si hi; cutiih in ti vekin kan si taktak. Curuangah a si hi khawvelih in theih lonak cu! Pathian khal a thei lo.”
•            Kei cu telnak ka nei lo tiah na ruat aw lai maw? Pathian, a saangbik Siangpahrang ih fanu/fapa, a innsang sungah sungtel na si sokhaw.

3. Pathian ttanpimi na si (1 Cor 6:19)

·      2 Cor 3:4-5 - “Hitiih kan phuannak cu Khrih ih zaarah Pathian lamah ralṭhatnak kan neih ruangah a si. 5Hi hnaṭuan hi a ṭuan theitu kan si tiih phuan ngamnak kanmah taksa parah zianghman a um lo. Kan ṭuan theinak hmuahhmuah cu Pathian hnen ihsin a rami a si.”

·      Phil 4:13 - “Cahnak i petu Khrih sungin ziangkim ka ti thei.”

·      Rom 8:31 – “Pathian kan lam ah a ttan ahcun zohman in do thei ding?”

·      Na hmailam a neitu hi minung an si lo. Pathian ih kut sungah a um ih, Pathian ih ttanpimi na si.

Thunetnak:

Midang in cuvek minung na si, nang in na ti thei lo ding an lo ti khal le zum hlah. Cohlang duh hlah. Nangmaih man midang ih lo tathmatmi ah re aw hlah. Lei tlun mi, Pathian thei lotu, aana (power) duh zettu le a nungmi Pathian tihzahnak nei lotu pawl ih awka ih an lo simmi na man neih zia le nei lo zia, an hnen ih tel thei, tel thei lo na sinak, na thil ti thei zia, le ti thei lo zia an lo simmi kha na sinak taktak a si lo. Na sinak taktak cu Pathian ih uknak sungah Pathian ih tlenmi, a innsang ih cohlanmi le thilti theinak a pekmi, a ttanpimi na si. Cucu na sinak a si. Pathian tongkam ih a lo simmi hi zum sawn awla ziangah tile, Pathian cu a lo duhdawt tuk ruangah a ziangkim le a nunnak tiang na hrang ih lo petu le na sinak vek ih lo cohlangtu a si.

Kannih Kawhhran teh, Pathian ih uknak a simi mi farah, zonzai, mi ih zomtaih nautatmi, thinnau pawl kha a dawitu le a hnongtu kan si maw? Kan si ahcun Pathian uknak a dawn khamtu kan si ziangahtile Pathian uknak sungah cun, “Pathian ih duhdawt ringringmi na si, Pathian ih ta a innsang duhbik a fanu/pa na si timi le, Pathian ih ttanpimi” na si timi hi Jesuh Khrih phuanmi le langh termi cu a si.

____________________________

San No Thuan

Sep 29, 2013

Falam Baptist Church, Maryland

========================================================================