Thursday, August 23, 2012

CHIN PAWLPI LE CHIN KUMTHAR THUANTHU TAWI

by Fung Dun

Thuhmahruai

America ramsungah Chin(Falam) mi lakih sin a thleng hmaisabik kan theimi cu Pu C.K. Taikwel (Pu Christie Kapve Taikwel) a si ih kum 1948 October  ah Electrical Engineering zir ding in a rak thlengih Master of Engineering a theh hnu 1954 ah Kawlram ah a kir sal. Lai Vuanzi Pu Zahre Lian cu 1952 kumah Parliament Secretary dinhmunin UN meeting ih palai sungtel in New York ah a rak kai.  1956 kumah Pu Sai Ling Thang cu US ih State Department le Asia Foundation bawmnakin Political Science a ra zirih Advance Certificate a ngah hnu a tlung sal. Asinan 1960 kumah Washington DC a thleng salih  Kawlram Embassy ah Chancellor a tuanih cuihsin tuni tiang a um ta. 1957 July 29 ah Dr. F. Nai Sang cu sibawi zir ding in scholarship a ngahih a rak thleng. Sibawi a on hnu kawlram tlung nawn lo in a um tacih ruangah laimi lakin America ih hmun khuar hmaisabik a si.
Laimi upa a thleng hmaisa pawl hi zirnak lamih thleng an rak si vekin pumpak mi malte lawng  an rak si. Cuihnu kum 1970 hnu lam in hnatuan ding ih thleng na, unau sungkhat kawhnak ih thleng na, ti’n innsang in an rak thleng thok ve.1990 tiang ah cun inn sang siar theih an si lai. Aburbur ih mi senpi thlennak ngaingai  cu kum 2000 hrawng in a si. 1998 ih sin 2001 tiang Guam lamih sin siseh, 2000 ih hnu lamin India le Malaysia lam in siseh, tulai santiluan vekin US ah mi burpi ih thlen a si ih tu ah cun zatei’ theihawk ding hman a har zet thlang. Laimi cu sungkhat unau, rualpi le miphun duhdawawtu kan si vekin hmaisa ih rak thleng pawl khalin mah le umnak, sunglekhat le rualpi pawl sawm aw tonin nunnawmnak puai an rak tuah theu.
Ahmaisabik Dawngpui cu 1986 kumah hmaisa lamih rak thlengtu Pu Thawnghmung nu le Dr Nai Sang pa (Pu Kulh Ci) in Tawk Dun hnak Dawng Pui puai an tuah duh ih, zate nawmnak (Nuam hnak) kim ding in an inn sang in U Kulh Ci te ih um nak Portsmouth, Virginia khua ah feh in an rak tuah ih a hna kum cu Dr Nai Sang te inn ah, cun a hmai kum cu Battle Creek ah ti in kum tin an tuah dah. 1994 ah Iowa U Ni Thang te khua ah le a ne ta bik cu 1995 Chicago ah an tuah.
Cuvek thothoin hmun dangih um unau pawl  Pu Kawl Lian, Pu Jacob Lian le Pu Van Lian Kio te sungza pawlih hoha tawlrel nakin 1994 kumihsin kumtin Atlanta khua ah FANGER puai sunglawi zetin an rak tuah ve. Lai nunphung thulehla , Fanger suahkehdan pawlle leh zuamawknak lamah bawhlung sit (Pu Za Hre Lian Memorial Cup), Volley ball zuamawknak (Pu Sang Fen Cup) tiin cuh awknak thawn sung le khat rualpi khaw tluang dangdang sawmaw khawmin, zai hlasak zan min nak thawn, hlunghlai zetin rak tuah ringring mi a si.


Chin Pawlpi hramttohnak le Lailun Foundation

2002 cun Laimi tawkfangzet US kan thleng zo ruangah hmun dangdang ah um hman sehla pehzomawknak kan neih a ttul ti kan thinlungah a suak cio. Ton khawmawk kan neih nakah pawlkom neih ding thu kan lung a kim cio. Cumi laifang ah Lailun Foundation ih huaihawtnak in Atlanta khualipi ah Falam Calai Seminar(Chin Calai Seminar) tuah a si ih hmuntin ih sin sawmmi siseh, sawm ban lo mi siseh, Falam le calai duhdawtnak thinlung thawn kan suak cio. Himi Chin Calai Seminar tuah sung July 05, 2002 zanah mipi tongkhawmaw in Pu William Ngoon Lyan tei inn ah thurel nak neih a si. Himi zanah Chin Pawlpi din suak ding lungkim cio a sinan Chin Calai Seminar ih kaitu lawng cun USA um Chinmi kan huap thei lo ding ti ruahnak ruangah kawmiti dinsuak loin Tawlreltu ding kawmiti (Tungzing Kawmiti-Organizing Committee) tin din suah sawn a si.

( Chin Pawlpi (USA) hi Lailun Foundation huaihawt nakih tuahmi Chin Calai Seminar 2002  July 05 ni  Atlanta, GA ih hramttoh thawkmi pawlpi a si. Ahmin khalah Chin Community of USA si ding in lung a kim a si.)
Himi Chin Pawlpi cangsuak dingah tawlreltu ding Tungzing Kawmiti ih hrilmi upa pawl cu: (1) Dr. David Lai Sum (Convenor), (2) Pu Fung Dun (Co-convenor), (3) Pu Sui Ling, (4) Pu Hrang Thawng, (5) Pu Tin Ko, (6) Pu Lal Nei Mang, le (7) Pu Van Tuah Piang pawl hril an si.

Chin Kumthar Puai (Chin New Year Festival)

A hmaisabik Chin Kumthar Puai (Chin New Year Festival) cu Battle Creek, MI  ah 2002 November 28 – 30 (Thanksgiving week) ah tuah hmaisabik a si. Atlanta ih mipi tonkhawmnak sungihsin Chin Pawlpi cangsuak thei dingah Falam milesa tam nak bik Battle Creek in Chin Kumthar Puai inntek tuanvo in laksak uhla mipi tonawk khawmnakah hi Pawlpi khal kan din suak ding tiih dilnak  vekin kum 2002 Thanksgiving can senden in hmaisabik Chin Kumthar puai cu Battle Creek, MI ah tuah a si.

Cui si thokin kumtin te Falam milesa tam nak hmun Frederick (DC Area), Atlanta (GA) le Battle Creek (MI) ah a sangsang ih tuah vivo a si. Ahmaisabik kumthum sung 2002, 2003, le 2004 cu Thanksgiving Day weekend senden in tuah a si. Kum 2005 ihsin Labor Day weekend senden in tuah thok a si ih August thla cem zawng le September zarh hmaisabik ah tuah asi theu. Himi Labor day weekend tikcu le can hi nehhnu khalah a remcangbik le puai tuah nak ih kan hman vivo dingah ruah mi a si. 2009 ihsin Indianapolis (IN) Chin pawlpi khalin inntek tuanvo la thok in hmunthar ah Chin Kumthar puai tuahbet a si ih inntek la thei State pali (4) kan nei zo.


Chin Pawlpi (USA) dinsuahnak

Himi Chin pawlpi (USA) dinsuah hlanah hmin ngaingai thawn rak din mi cu Battle Creek le National Capital Area pawl lawng tha ten a rak um. Himi pa hnih hlan ah cun a thleng hmaisa pawl Pu Sai Ling Thang, Pu Lalawng, Pu Thawnghmung, Pu Hrangthawng, Pu Sang Lyen te pawl le Pu Kawl Lian , Pu Jacob Lian, Pu Van Lian Kio le a dangdang ih rak tuah mi cu a um hnuaihni zo nan peh zom nak ngaingai kumtin a um nawn lo tluk asi. Curuang khal ah tui Chin Pawlpi hi laimi kan zatei’ cihsih awk thei nak dingah din a ttul kan ti nak asi. Kan upa pawl an rak neih cia mi a tthat zia an hmuh ruangah an mah ih tha pek nak le tel pi nak in din suah thei a si.

Chin Pawlpi (USA) cu Battle Creek ah din suah a si. 

Chin Pawlpi (USA) hi 2002 Thanksgiving zungpih senden in November 29-30 Battle Creek ih Chin Kumthar puai tuahnak ih sin din suah mi a si.
A thawh keh nak ngaingai cu tlunlam ih sim zo bangin Lailun Foundation ih huaihawt nak ihsin July 5-6, 2002 Atlanta khualipi ih tuah mi Chin Calai Seminar ah Falam milesa kan tongaw khawm ih Chinmi hi tampi US ah kan um zo nan sihcih awknak le pehtlaih awk nak ngai ngai kan nei hrih lo ruangah pawlkom kan tul ti zapi lungkim cio a si ih kan calai le nunphung kilkhawi dingah siseh, siat-that tontikah siseh, pakhat le pakhat theihthiam awkih duhdawt sinsin thei nak dingah tin pawlpi rak din tum a si.    

Asinan hi ttum hi LAILUN FOUNDATION ih meeting kawh mi a si ruangah mi senpi zapi a huap thluh deuh lo pang ding tiah Kawmiti ngaingai din lo in Organizing Committee (Tungzing Kawmiti) a rak din aw sawn. Himi a thawhkeh thurel nakah Pu Hrang Thawng khal a tel ve ruangah Battle Creek um Chin unau pawlin thanksgiving ah puaipi tuah in in sawm uh la kan din suak pei tiah mizapi khal in kan duh thusam kan langter ih kan ngen ta. Himi dilnak parah Battle Creek ih tuanvo neitu pawl le misenpi ih lungkim nak vekin 2002 November Thanksgiving zarh sungah Battle Creek nulepa pawl in inntek tuanvo an la ih cumi Thanksgiving/Chin Kumthar puai tuahnak ih sin hmaisabik hril awk nak thawn tumtah cia vekin Chin Pawlpi (USA) cu din suah a si.

Chin Pawlpi din theinak lungthu pathum
Tlun lam ih kan sim zo vekin Chin Pawlpi dinsuahnak cu Lailun Foundation ih huaihawt nakih tuahmi Chin Calai Seminar, a tuah nak hmun Atlanta khualipi  le a dinsuak nak ngaingai Battle Creek pawl hi an si. Atlanta upa pakhat in “Chin Pawlpi thawhkeh nak Attlanta” a ti vekin, Lailun Foundation upa pakhat khal in “Chin Pawlpi thawhkehnak Lailun Foundation” a ti ve. Cuvek thotho in a dinsuak nak hmun cu Battle Creek a si ruangah ‘Chin Pawlpi suahkeh nak Battle Creek “ ti khal a theih tho tho. Curuangah kawltong ih (Chin Pawlpi Asah Atlanta Hmah, Chin Pawlpi Asah Lailun Hmah, Chin Pawlpi Asah Battle Creek Hmah) kan ti thei theh. Cuti a si ruangah Chin Pawlpi (USA) din suak tu cu Lailun Foundation, Atlanta, le Battle Creek an pathum ih komkhawmawknak le Chin mipi pawlih din suah mi a si.

Hmaisabik Chin Pawlpi hruaitu pawl:
Hmaisabik Chin Pawlpi hruai awkdan hi Hotu ah President ti um lo in Board of Secretaries tin feh a si ih General Secretary (Sungtuankim) hi Hotu lukaibik a si.

Hmaisabik hruaitu upa hril suakmi pawl cu:

Thurawn Upa
1.    Pu Albert Sang Lyen
2.      Rev. Dr. Stephen Hre Kio
3.      Pu Dr. Za Hlei Thang
4.      Pu Rev. Sui Ling
5.      Pu Dr. C. Khai Ming

Board of Secretaries
1)      General Secretary -  Pu Defence Lalawng
2)      Assistant General Secretary - Pu Hre Mang
3)      Cultural Secretary - Pu Edward Thawnghmung
4)      Finance Secretary - Pu Dr. Biak Hlei Mang
5)      Social and Humanitarian Secretary -  Pu Thang Bur
6)      Education and Literature Secretary - Pu Dr. David Lai Sum

Chin Pawlpi (USA) ih tuanvo nei kaihruaitu pawl
Hmaisabik Chin Pawlpi hruai awkdan hi Board of Secretaries tin feh a si ih hotu ah President ti um lo in Hotu lu bik cu General Secretary a rak si. 2006 kum hnu lawngah General Secretary ihsin President tiah thleng sal a si ih Chin Pawlpi Hotu lubik cu President a si thlang. Hi hruai awkdan hi upa lak hman ah a thei fiang lo an um ruangah theih fiang ding ih ngan mi a si. Chin Pawlpi hruaitu pawl lakin hotu bik le sungtuankim tuantu pawl cu a tang lam vek an si.
Chin Pawlpi hruaitu pawl (Hotu le Sungtuankim)
1.      General Secretary   …….  Pu Defence Lalawng         (2002-2004)       Hotu
(Hmaisabik Sungtuankim hmin in Chin Pawlpi Hotu tuan hmaisabik tu a si.)
Assistant General Secretary              Pu Hre Mang             (2002-2004)
2.       General Secretary             Pu Sang Lyen             (2004-2006)    Hotu
Assistant General Secretary              Pu Jacob Lian             (2004-2006)
3.      President                                         Pu Sang Lyen            (2006-2008)   Hotu
 General Secretary                             Pu Jacob Lian              (2006-2008)                   
(2006 ih si thok in Chin Pawlpi Hotu hi President a si. Pu Sang Lyen hi General Secretary ih sin President a si cihih Pu Jacob Lian cu General Secretary a si cihve)
4.       President                     Pu Fung Dun          (2008-2012)  Hotu
General Secretary                  Pu Hre Mang          (2008-2009)  Sungtuankim
Asst. General Secretary          Pu Van Tuah Piang    (2008-2009) STK bawmtu
  General Secretary                 Pu Van Tuah Piang    (2009-2012) Sungtuankim
  Asst. General Secretary          Pu Tin Ko   (2010-2012)  STK bawmtu

2011-2012 Chin Pawlpi hruaitu EC upa pawl

1.      Pu Fung Dun                                    President (Hotu)
2.      Pu Winston Hrangthawng                   Vice President (Hotusang)
3.      Pu Van Tuah Piang                           General Secretary (Sungtuankim)
4.      Pu Tin Ko                                        AGS (Sungtuankim bawmtu)
5.      Pu Phun Kar Thang                           Sumkil (Treasurer)
6.      Pi Levi Sap Nei Thang                       Financial Secretary
7.      Salai Mang San Thang                      Youth Secretary
8.      Pu Phun Khuah Lian                         Arts & Cultural Secretary
9.      Pu John Lal Rin                                Information & Publicity Secretary
10.  Pu Bawi Aung Thang                           Social & Humanitarian Secretary
11.  Pu Sen Bawi                                     Education & Literature Secretary
12.  Pi Sui Rem Par                                  Women Secretary

Chin Kumthar Puai tuah zo nak hmun pawl le Zohthim Tlakbik Lawmman
2002 ihsin kumtin Chin Kumthar puai tuah ringring theu a si.  A hmin a phunphun ih kan kawh theu mi khal hmin dang hmang nawn lo in Chin mi zapi huap theibik Chin Kumthar Puai (Chin New Year Festival) tiah hman ringring a si. Chin mi zate thinkhat lungkhat ih in funkhawmtu khal a si ih kan pi/pu pawlih khuahlan ih sin kum kan thar ti-ih an rak hman theu mi khal um zia nei tertu a si.
Himi Chin Kumthar puai sungah  2003 kum ih sin Lailun Foundation le Chin Pawlpi kom khawmin Zohthim Tlakbik lawman pek thok a si. 2004 kum ah a rem cang lo ruangah hi kum cu pek a si lo. 2005 kum ih sin Lailun Foundation le Chin Pawlpi in hriltu Kawmiti ruat an si ih Kawmiti pawl in hril theu a si. 2011 kum ihsin Media kan neih mi pawl in vote thawn hril thei dingin an tawl rel ih mipi in vote ih pek thok a si. 2011 kum le 2012 ih a ngah tu cu mipi vote pek mi a si. 2011 kum tiang ram leng um pawl lawng pek a si nan 2012 ihsin ramsung/ramleng ih um Chin mi lak ihsin zohthimtlak hril thok a si.
Tuahnak hmun                          Tikcu can                     Zohthim Tlakbik
1.      Battle Creek, MI                2002 Nov 29-30                      -
2.      Frederick (DC Area)          2003 Nov 28-29          Rev. Dr. S. Hre Kio
3.      Atlanta, GA                        2004 Nov 26-27                      -                      
4.      Battle Creek, MI                2005 Sep 2 - 4             Pu Dr. Za Hlei Thang
5.      Frederick, (DC Area)         2006 Sep 1 - 3       Pu Edward Thawnghmung                
6.      Atlanta, GA                        2007 Aug 31-Sep 2     Pu Dr. Runbik Taithio            
7.      Battle Creek, MI                2008 Aug 29-31       Rev. Dr. Biak Hlei Mang                   
8.      Indianapolis, IN                 2009 Sep 4 - 5        Pi Levi Sap Nei Thang
9.      Frederick, DC Area)           2010 Sep 3 - 5             Lailun Foundation
10.  Atlanta, GA                        2011 Sep 2 - 4             Mai Cheery Zahau
11.  Battle Creek, MI                2012 Aug 31- Sep 2    ……………………..?


Chin Pawlpi in a thokpek ih a rak TUMTAHMI pawl tla cu:
  1. Fimthiamnak le nuncan khawsak nakah Chin thanso nak ding.
            (To enhance the Chin in Education and Social Welfare)
       2.  Chin Calai le Nunphung kilkhawi ih nunter ding
             (To create a greater awareness of the Chin Literature and Culture)
  1. Pawlpi sungih siat le that ton tikah theihawk ih bomawk ding
             (To help and award the loss and achievement of its member)
  1. Chin pakhat le khat theihthiamawk nak le duhdawt nak karh sinsin ding.
            (To create an intimacy and more friendship among the Chins).
5.    Thlarau thazang hrangih thanso thei nak ding
            (To uplift the spiritual nourishment of the Chins).
Himi pawl hi pawlkom din pekih a rak tumtah mi a si. 

Tu ah cun hi hnak ih kau sawn in a tanglam vekin bet a si.
1.      To create unity and fellowship among the Chins.                                                                                                                                              Chin mi rualremawknak le pawlkomawknak karh sin ding
2.      To enhance the social welfare and humanitarian concerns of the Chin Community.
Chin pawlpi nuntu khawsak le minung pawihai nakih thanso ding
3.      To create a greater awareness of the Chin Literature and Education.
Chin calai le fimthiamnak thanso ding
4.      To offer assistance to those who suffer loss, and award those who have achieved their goals.
Pawlpi sungih siatton tikah bawmawk le hlawhtlingtu pawl cawimawi ding
5.      To preserve and renew the Chin culture.
Chin nunphung kilkhawi tthat le tuaithar ding.
6.      To strengthen the moral and spiritual integrity of the Chins.
Chin mi pawlih nuncan ziaza le thlarau thazang tthanso ding
7.      To enhance settlement and development among the Chins.
Chin mi pawl hmun hngetkhoh khuar le tthanso ding
8.      To assist the Chin Community integrates into local social order to be efficient residents of the host States.
Chin mi pawl mah le State umnak ciarah tluangten  tthahnempitu inntek si vivo ding.

Thunetnak le sawmnak

Chin Pawlpi (USA) hi a din pekih sin kan biakmi Cung Pathian tihzah ih thlarau thazang karh vivo thei nak ding tum tah nak thawn Chin mipi tthanso nak ding hrangih rak din mi a si. Chin Kumthar puai tin ten Pathian hmunkhatte ih biak tlangnak khawmpi khal neih ringring a si. Kan laidan ttha le kan nunphung ttha kan neihmi Chin Kumthar hi puai menmen a si lo. Lai kum siarnak, kumthar hmuaknak, him le dam tei’ in kilkhawitu Pathian hnenah lungawi thusimnak le
nunnuam ih a mah Pathian kan thangtthatnak can a si ruangah laimi ka si a ti aw mi Chin mi zaten tel tengteng ding tikcu can a si. Lai thuamthil hni le puan na neih mi thawn kan nunphung kilkhawi phah in Pathian sunlawihnak dingah hmang tlang ih pawlkom awknak can sunglawi bik pakhat a si.

Himi tikcu can ah Kohhran lam ih khawm pi siseh, inn sungsang ton khawnawk ti vek siseh mi bur ih tonkhawmawknak dang sendenih tuah lo hram in Chin Kumthar lawng hmang tlang thei sehla ziang tlukin kan lungrualnak a lang dingih a sunglawi in a nuam cuang ding ti na ruat ve dah maw?


Fung Dun
Hotu, Chin Pawlpi (USA)
Seattle, August 22, 2012

No comments: