 |
| “I remember my
mother's prayers and they have always followed me. They have clung to me all my
life.” |
Thufim 14:1
Nunau
fim pawl in an inn an sak; AsinainF a aa pawl in anmah kut lala in an balsiat.
Tuisun hi nu pawl sunlawih upatnak
ni a si. Himi ni sunglawi ah thu pahnih in sim ka duh. A pakhatnak ah, nunau fim
le nunau aa ih thu Bible in a simmi ka sim ding. Cu theh hnu ah, fanu fim le
fapa fim thu sim bet ka duh. Nulepa upat thiam a tul zia faale pawl theih ter
dingah a si.
Thufim 14:1 sungah, “Nunau
fim pawl in an inn an sak; Asinain a aa pawl in anmah kut lala in an balsiat”
tiah a ti tikah, inn timi hi ziang a si pei? Inn timi cu thing le lung
ih sakmi hi a ti duhnak a si lo. Inn a timi cu innsang a ti duhnak a si.
Ziangti in nunau fim pawl in an innsang an sak ih, ziang ti ih an um tikah an
innsang an siatsuah timi kan zoh hmaisa ding. Cule, fanu fim le fapa fim pawl
ih um daan ziaza tla kan zoh bet ding.
1. Nunau fim pawl ih
inn an sak daan
1.1. Pathian mithmai an zoh ih an
tihzah (Thufim 31:30).
Inn sungsang ah a tlaangpi thu in
nunau tam sawn, nu zaraan asimi pawl cun an taksa kha fai zet le thianghlim zet
in an ret. Tlawng ka kaidahnak ah fala nu pakhat cu a mawi zet, a ruang khal number
pariat vek. Soisel bo a si asinan zakkha a nei ih, siithuhmi tivek khal a hmang
lo si pei cu mipa pawl in a thupte in a poi tuk aw tiah an rel theu. Sim le an
sim ngam lo. An rualpi nunau pawl an sim ter nan, an hlawhtling lo. Pakhat lala
le, a hnipuan hruk le hmel pawl khal ah a mawi tuk nan, a kaa rim a sia tuk
tlangval pawl in an thinlung sung in an hmu niam deuh ziangah tile, a taksa
thianghlim in a re lo tiah an ti.
Asinan, mihrek nunau cu hmel ahcun
a sinpi tuk lo nan fai zet le rim thaw zet in an um tikah, an kiang ih um tikah
um a nuam. Laimi in kan zir a tulmi cu pasal kan neih hnu ah pasal ka nei zo
pam tiah zianghman ttam aw nawn lo in nunau tampi hi an um theu. Cuvek nun cu
ka pasal in ii ning seh, kan kiangah um nuam hlah she, fala mawimawi kha va zoh
in daw seh ti ih tha kan pek vek a si. Cuti ih ka ti tikah, fancy zet in sui le
ngun, hni le puan hru uh ka tinak a si lo. Nan neihmi pawl kha fai zet in hruk
in, nan taksa kha thianghlim te in um uh tiah ka lo forh duhnak a si. Cucu
zaraan nu fel le fel lo pawl ih um daan ka sim duhmi a si.
Zaraan hnak in nufel deuh pawl cu
an taksa lawng si lo in, an inn khal fai zet le rim thaw zet in an ret. Tlawng
ka kainak ah ka rual nu, miraang nu in an in ah I sawm ih, a mawtaw sung ka
vung lut tikah, a mawtaw cu cahnah le ti bawm pawl thawn a khat theh. Minung
pakhat riak ringring sehla vek in a um ih ka thinlung in na lawm mam tuk tiah
ka ti nasa. Innsang zoh ih baal emem, rim khal nei phahphahmi cu um a nuam thei
lo. Thin a hnok ter. Curuangah, inn fai le thiangte, rim thawte ih ret cu nunau
fel pawl ih um daan a si.
Nunau fim pawl cun an taksa tha zet
in an fingkhawi ih, an innsang fai zet in an ret ih tlun ah, an thinlung in
Pathian an tihzah. Thufim 30:30 sungah, “Iang neih cu mi a buum thei ih mawinak
khal a ziam thei; Asinain Bawipa a ṭihzahtu minu cu lom le porh tlak
a si.” Iang neih lawng hi tawk a ti lo, innsang faite ret lawng hi tawk a ti
lo, a thinlung innpi hrimhrim khal hi Pathian ih thinlung thawn a mil aw maw
tiah a tah ih a thinglung khal faite in a re. Pathian ih thinlung thawn a mil
aw lomi huatnak, nahsiknak, mi nautatnak hnawm siava le rimsia pawl a hlonfai
theh ringring. Ziangtin a hlonfai thei? Bible sungih Pathian thu thawn a
thinlung cu a ciah aw ih, thlacamnak in Pathian a cekfel ter ringring ih cu tiin
a thianfai ter.
1.2. Innsang boruak nuam a sersiam (1 Sam. 25).
Inn kip ah Thermostat kan nei cio.
Cumi in thli dai le sa a suah ter. Inn a sat tuk le, thli daite a suah ter. Inn
a dai tuk le, thlisa a suah ter. Air cons le heater control tu khi a si. Cuvek
in nu fim pawl cu an innsang ah nuam zet le hnangam te ih um thei dingah
innsang boruak nuam a sersiam. Ziangtin cuvek boruak nuam a thlen ter?
A
tlunlam ih kan sim awk zo bang in nu fim cun, a thinlung cu Pathian ih thinlung
thawn a mil aw maw timi a check ringring zo hnu ah, a innsangah tong hrang le
thinhennak a suah tikah, tong neem le daihnak thlidai te thawn innsang boruak
nuam a sersiam. Pathian ih Thlarau Thianghlim thawn remdaihnak tuahtu a si. Nunau tampi cun tong hrangih kan tong le
innsang ah kan control thei tiah an ruat ih, an tong a hrang. Asinan, Bible cun
hi tin in sim: Thufim 15:1 sungah, “Awkaa neem ih thulehnak in thinhengnak a
daiter; Asinain ṭong
hrang in thinhengnak a suahter sin.” Na inn sungsang a tuah thatu a si lomi
lungput, tongkaa, le nun daan pawl kha hril aw.
Nunau fim cun a innsang ah
Pathian tihzah lomi nun zia a hmuh ahcun, zam rang thei bik a thianhlim ter.
Pathian ih duhnak thawn a mil aw lomi nun zia pawl cu ral tha zet in a do ngam.
Hivek nun neitu lak ah zohthim tlakbik nu cu Siangpahrang nupi asimi Esther a
si. Siangpahrang nupi a si nan, a miphun pawl humhim dingah ka thih le thih
tiah a mi le fa pawl runsuahnak a tawlrel (Esther 4:16). Cucu nufim a sinak bik
a si. Nu fim cun a innsang le te le fa pawl siatralnak ding ih an thlen lonak
dingah a thih le thih ti in ral thatnak neitu khal a si ti kan hmu thei.
Bible sungah a dang nufim zet
tiah an timi pakhat thu lo ruah ka duh. Cumi cu Abigail timi a si (1 Sam 25). A
pasal cu Nabal timi a si ih, a sullam cu “mi-aa (foolish)” tinak a si. A pasal cu Caleb ih cithlah a si ih, milian
zet a si. Karmel khua ah an um. Nabal in tuu 3000, me 1000 lai a nei ih, a si
ih tuu hmul met in puan mawi zetzet pawl zuartu a si. David le a ralkap pawl cu
hram lak ih an um lai a si. David in kei le ka ralkap pawl hrang na ti thei
zatzat in bawm hram aw tiah a ti tikah, David kha zo saw a si ka theih dah lomi
hrang ziang khal ka siang lo, ka pe thei lo ti pawl in hro a rak suang ih a rak
dawi. Cutikah, David le a ralkap 400 cu an pok ih Nabal teih innsang siatsuah
ding an tum. Asinan, a nupi Abigail in a pasal ih um daan pawl kha a sal pakhat
in a sim tikah, a pasal ih theih lo in buh le sa tampi, thingthei le sabit zuu
thaw zetzet pawl a keng ih ngaithiam dil in remdaihnak tuah dingah an sal le
hrek khat thawn a va feh. Lamzin ah David ih ralkap pawl thawn an tong aw.
Remdaihnak a tuahmi cu David in a cohlang ih an innsang siatral theh lo in an
him. Asinan, a pasal cu zuu le sa a rak ei in men ih, nuam zet in a rak
tlangleeng. A thil tuahmi pawl a sim tikah, a thin a phang tuk ih, shock a ngah
ih ni hra sungah a thi. Ka sim duhmi cu nupi fim cun innsang ah buainak a um
tikah, daihnak tuahtu le tawlreltu a si.
1.3. Zumnak Thlaicii tuhtu a si (Suahlannak 2:1tt).
Suahlanak 2:1-9 sung kan zoh tikah, nu fim zet pakhat ih thu
kan hmu thei lala. A hmin cu Jokhebed timi a si. Amah cu Moses, Aron, le Miriam
ih nu a si. Israel pawl Egypt ram sal ah an taan laifang ah Jokebed in fapa a
nei. Israel pawl in in do thei hlah hngai seh tiah fapa hmuahhmuah cu thah ding
ti in Faroah in thu a rak pek. A nu in thla thum tiang a thup thei nan, cui hnu
cu a thup thei nawn lo ruangah phaipheng le khuaiseng ih tuahmi bawmte thawn
Faroah fanu ih tibualnak hmun lam ah a tidai a fen ter. Faroah fanu in a hmuh
tikah, a lak ih a hmin ah Moses (tidai sungih lak suahmi tinak) (Suah. 2:10).
Jokebed ih u nu in Faroah fanu hnen ah naute kiltu ka lo kawhsak ding na duh
maw tiah a ti Faroah fanu in a kawh ter tikah, Jokebed cu a ko ih, “Hi naute hi
I rak zohsak awla na zoh man cu ka lo pe ding” tiah a ti.
Cuti in Moses cu a hung upa ih
milem biaknak hmun ah mileem a bia lo. Faroah fanu ih fapa ah a si nan Israelmi
a sinak kha a theifiang nasa. Curuangah, Egyptmi le Israelmi an thawi awk tikah
Egyptmi tiang a that. Miphun duhdawt le a nungmi Pathian thei ko a tuahtu, a
zirhtu, lam a hruaitu hi a nu Jokebed a si. Moses in a miphun duhdawt a
thiamnak le Pathian nung biak a thiamnak cu a nu ih ruangah a si.
Ka sim duhmi cu faa le pawl hi nu
ih tongkam in in silhkhuh cuang. Ziangahtile, kan kiangnai bikih umtu nan si.
Minung cu kan pawngkam in in sersiam cio. Nan tong daan, mi nan upat daan, mi
thu nan rel daan ti pawl hi faa le pawl ih zirnak thabik tlawng sayama nan si. Curuangah,
nu le in Pathian tongkam in cuti in a ti kha tiah in simmi le zirhmi siseh,
innlam ah crusade ko in zirnak nan tuahmi siseh, Sunday School ih in kai ter le
khawmnak ih in hruaimi pawl hi zumnak kha thlaicii bang in kan nunnak in tuhmi
a si.
2. Nunau aa pawl cun
an innsang a balsiat.
Ziangti in nunau in a innsang cu
a balsiat thei? A balsiat ter daan tampi a um ding nan phun thum in ka ngan
duh.
2.1. A zaangzel ih hnatuan a paih lo.
Ziangtin inn thianghlim tein ka
tuah ding ti a tum lo. TV lawnglawng zoh, Internet lawnglawng zoh, thuanthu
tawntok (vuatthuh) lawng siar, innlak ah mi va leeng ih caan cem. Culole,
telephone set ringring ih caan a cem ih innlam zoh man nawn lo hi nunau aa pawl
ih an inn an balsiat daan pawl an si.
Bible siar le thlacam cu a zaangzel
zet nan, tawntok thuanthu pawl cu zinglam ri tiang siar a paih. A faale pawl
khal Pathian zum ko, an thinlung Pathian duh ko Bible siarpinak, thlacampinak,
khawmpinak caang khal a thiam lo. Innsang ziangtin ka tung ding ding ti tum lo
in, ziangtin ka nuam aw thei ding ti in maih zawn lawng ruat in an nung sawn. Nunau
fim cun, Thufim 31:13 le 17 sungah, “Umlak ti nei loin tuuhmul le patzai puan a tak ṭheu;” “Hnaṭuan taima zet a si ih, A thazaang
a cak ih a law fawn” tiah a um.
2.2. Sumpaih ngah lam hnak in a suak lam tam ter ringring.
Nunau hrek
khat cu an innsang ih ngah lam sumpai hnak in an hmannak lam a tam sawn theu.
Ziangtluk hnipuan mawi, sui le ngun neih cia an neih zo khal le, sumpai a tulmi
hrangah khawl tum lo in an hmang rero men. Cun, ei in khal ah budget ti um lo
in heu zet in a hmang hluahhlo. Cutik ah, thil dang thupimi tuahnak hrangah
zianghman neihmi nei nawn lo in an um theu. Nunau fel cun, “Sumsaw
let pawlih tangphawlawng bangin, ram kelet ihsin a innsaang hrangah rawl a rak phur ṭheu” (Thufim 31:14). “Leiram a hawl ih a lei, a hlawhmi
sumsaw in Sabit hmuan a tuah” (Thufim 31:16). Nunau fim cun, innsang sumsaw karhzainak
sawn ah an tikcu le ruahnak pawl an hmang timi a fiang zet. Asinan, nunau aa
cun a tulnak ah sumpai hmang lo in, a duhnak lawngah sumpai khawl ti um lo in a
hmang.
2.3. Pathian tihzahnak um lo ih thu rel, thu thencat.
Pathian
mithmai khal zoh lo in, Pathian tihzahnak tel lo ih nungtu nunau pakhat ih thu lo ruah ka duh. Amah cu Ahab
Siangpahrang ih nupi Jezebel a si (1 Siangpahrang 21). Ahab in a innkiang ih
cabit hmun dum tha zet a neitu Naboath hnen ah a cabit hmuan lei a dil. Asinan,
Naboath in pupa ro a si ruangah zuar a siang lo. Jezebel in cuih thu a theih
tikah, Naboath cu thu tha lo a puh ih, khua leeng ah lungto in a denthat ter.
Pathian in Profet Elijah a hmang ih hivek ih thil tha lo a tuahtu Ahab le a
innsang hnen ah Pathian in hitin thu a sim ter, “Mi nan that ih a neihmi nan
lon ruangah, nanmah khal thah nan si dingih nan thi pawl cu uico in a liak ding”
(1 Siang 21:17-19) tiah a sim. A sim vek in, Pathian tihzahnak tel lo in khua a
khangtu le thil a tuahtu nu aa Jezebel ruangah an sungte in thihnak an tong. Ahab
cu ral kut sungah a thi, rangleng par ih a thi cu uico in an liak ngaingai.
Ahab thih hnu kum 14 ah Israel ralbawi
Jehu ih thupeknak in Jezebel cu inn sang par in an tul thlak ih Jehu in a ke in
a pal bet. A thi le a sa cu uico in an liak ih an ei theh ruangah an phum zik
cun, a luruh, a keruh le a kutruh lawng an sar ngah. (2 Siang 9:33tt). Pathian
tihzahnak tel lo in mi siatsuah duhnak le midang ih thil a dik lo zet ih va
ngah tum cu mi tha lo pawl ih feh daan a si. Cu pawl ih hmai ah, hmualphonak le
tlaksiatnak khur thuk a um ringring.
3. Fapa fim le fanu
fim: an nulepa an lungawi ter.
Vei khat ah, Billy Graham in nuhmei
nu ih thu, hi ti in thu a sim. Nufa te cu a pa in a tansan hnu ah anmah lawng
an si ih, a nu in ka fa hi fimnak thiamnak saang zir ko ka tuah ding a ti ih,
haangdum a tuah, ar a zua. Pakan kholh in paisa a hlawh. Cuti in a fapa te cu
University tiang a ret. Degree a lak tikah, a faate cu laksawng la ding a si.
Cun, cathiambik a pakhatnak a ngah ruangah, mipi hmai ih thusim theinak khal cu
an pek. Cu tawk degree laknak hmun ahcun, ka nu ra ve aw tiah a va sawm. A nu
in, “Kei mi-aa, hnipuan hman tthitha nei lo in ka ra duh lo ding” tiah a el.
Asinan, a faapa te in na neihmi te hru aw la, ra ko aw a ti tikah, a nu cu a
lungawi tuk ih a ra ve. Hmun sir te ah, a rualpi pawl ih nulepa, milian thatha
pawl ih kiang ah a to. A fapa cun, laksawng a lak ih thu a sim theh tikah, a va
feh ih, a nu cu sunloihnak an pekmi medal cu a va pek ih, a degree ngahnak
cazual khal a nu ih kut ah a va ap ih, a
timi cu, “Ka nu hi pawl hi nangmai ta an si. Nangmah ih ngahmi a si” tiah a va
ti.
Hi tlangval pa te ih tuahmi cu duh a va nung ve ti uh law. A
nu kha, cathiam lo te asinan a zahpi lo. Cun, a nu ih tumtah sakmi lungthli tum
kha thleng ko a zuam. Cun, cui lungthlitum a thlen tik khal ah, himi hi ka nu
in, ka nauhak lai in arfa note bang in in khurhom ih ruangah hi dinhmun ka
thlen theinak a si ti a thei fiang a si.
Curuangah, fapa fim le fanu fim
cun, an nulepa an upat ih, an duhdawt. An thusim an ngai ih, an lungawinak tuah
sak ding an tum tah. Curuangah Bible ca fanu fim le fapa fim ih thu hitin a
ngan:
Thufim
23:22 – “A lo hringtu na pa ih thu ngai aw; Amah um hlah sehla na seem lo ding.
Na nu kha a tar tikah nautat hlah.”
Thufim
23:25 – “Na nu le na pa lungawiter aw, Nangmah a lo hringtu na nu cu lungawi in
um seh.”
Fanu fim/fapa fim cun a nulepa an lung a awi zet. Na nu khal na
pa khal a lungawi a si ahcun, Pathian thluasuah dongtu mifim na si. Nu le pa hi
leitlun ih kan mithmuh theimi Pathian an si ti thei in nulepa a tihzahtu le a
cawmtu pawl ih hnen ih a thlengmi thluasuah cu, “Leitlun ah an lam a tluang ih
an san a sau ding a si” tiah Bible ca in thu in kam.
Efesa 6:1-4
1Nauhak
pawl, Bawipa ih hmin in nan nu le nan pa upat
uh. Nu le pa upat cu Khristian ṭuanvo a si ih a ṭhami
a si fawn. 2“Nan nu le nan pa upat uh,” timi thukham hi, 3“Na lam a tluang ding
ih leitlunah na nun a sau ding,” timi thutiamnak an beetmi thukam hmaisa bik a
si.
4Nu le pa pawl, nan faale pawl kha
thinheng dingin tuah hlah uh. Cu ai-ah Khristian nundaan ziaza le zirh awknak
thawn cawm uh.
Asinan, na nulepa kha na zahpi ih
na camsiat le na nunnak a cem lohli ding tiah thu in cah.
Thufim
20:20 – “Na nu le na pa na camsiat asile, Khawthim lakih mei-inn mit bangin na
nunnak a cem ding.”
Camsiat timi hi Hebrew tong cun, lAl∂q qalal ti a si ih, a sullam cu “camsiat, zianghman ih siar lo, kawk,
zawmtai” tinak a si. Na nulepa kha zianghman ah na siar lo ih, na kawk, na
zawmtai, tong sia kha in na biak ahcun na fehnak lam a thim ding ih, thluasuah
dong lo in na thi ding tinak a si. Cuvek ih na rak tuah dah pang ahcun, na
nulepa ih hnen le Pathian hnen ah ngaithiam dil sal aw, mi thluasuak na si sal
ding.
Thunetnak:
Thufim 14:1 – “Nunau fim pawl in an inn an sak; Asinain
a aa pawl in anmah kut lala in an balsiat.”
Nunau fim pawl cun:
1.
Pathian tihzah te in an um ih, an
ruangpum, an innsang le an thinlung khal thiangfai te in Pathian ih tuah ter a
duhmi hawl in an nung.
2.
An innsangah thinnuam ding in remnak le daihnak tuahtu
an si. A innsang siatralnak ah thleng lo ding in thih le thih ti ih ral tha zet
ih humhimtu a si.
3.
An faate pawl kha zumnak ro an roh ta.
Asinan nunau aa pawl cun:
1.
An zaangzel ih hnatuan an paih lo. Pathian thu ah an
faale pawl hruai an tum lo ih, an maih nuam timi hrang lawngah an tuah ih an
nung.
2.
Sumpai ngahmi hnak in suaklam tam sawn in an hmang. A
tulmi hnak in an duhmi tuahnak an hmang.
3.
Pathian tihzahnak um lo in thu an rel ih an tthencat. A
dik lo in midang ih thil an la ih an hmang.
Fanu fim le fapa fim cun:
A nulepa an tar tikah a
zahpi lo ih hlei ah, anmaih ruangah hi dinhmun ka thleng a si ti a thei ih, a
duhdawt deuhdeuh, a upat deuhdeuh ih a fingkhawi deuhdeuh. Cupawl hnen ah
Pathian in thu a kam, “Leitlun ah nun nuam le sansau in an nung ding” a ti. Asinan,
fanu aa le fapa aa cun a nulepa kha ziang hman ah a siar lo deuhdeuh, a zahpi
deuhdeuh ih, a zawmtai deuhdeuh. Cupawl hnen ah Pathian ih tongkam cun,
thluasuah dong lo in an nunnak a cem ding tiah a sim.
Thufim
23:25 – “Na nu le na pa lungawiter aw, Nangmah a lo hringtu na nu cu lungawi in
um seh.”
San No Thuan
May 12, 2013
Falam Baptist Church, Maryland ah, Mother’s Day ih ka
thusimmi a si.
No comments:
Post a Comment