Cangantu: Len Nei Cer (Singapore)
Stanford Phunsangtlawng ih degree ngah pawl hnen ah Oprah ih thusimmi(June 15, 2008) youtube ah ka va ngai ngah ngelcel. Master ka ngah zik thlang thawn(he he) thazang ka ngah zet ih a tawitheitawk(gist) ka leh mi ka lo kuat.
Tu sun ah nan zirnak nan theh a si lo ih a thok sawn a si. Ka ruahdaan ah cun hi leilung hi tlawnginn vek a si ih kan nunnak hi thlawngkhan vek a si. Hi tlawng ah cun zirnak pawl cu a caan ah kan fehnak zin in kham tu vek, cui pawl kiannak ih a sau deuh mi zin vek, le a caan ah cun harsatnak maktara vek in kan hnenah an thleng theu. Thuthup ka zir ngah mi cu, hmai lam ke kan kar thei nak ding ah hi zirnak pawl hi hrial lo in kan zir a tul ti a si. Cui zirnak in kanmah cu kanmah si sin sin ding in i thanso(evolve) ter vivo ding.(to grow into more of ourselves) Tu sun ah ka nunnak ih ka zir ngah mi pa thum lo hlawm ka duh. Cu pawl cu thinlung ih theihnak(feeling), tlaksiatnak(failure), le lungawinak(finding happiness) pawl an si.
A.Thinlung ih theihnak (Feeling)
Kum 19 ka ti hrawng in TV lam ah hnatuan ka thok. Kum 22 ka ti ah Baltimore ih nazi 6 thuthang ah co-anchor hnatuan ka ngah ih ka lung a awi ngai ngai. Ka uar zet mi Barbara Walter vek ka si thei thlang ding ka ti. Hi lai ah kum khat ah 22,000 ka ngah. Hnatuan tha a si nan ka thin a rem thei lo nak a um(not feeling right).
A pakhatnak cu tuanvo nei tu lam in ka hmin an thleng tum tik ah a si. "Na hmin Oprah cu zo hman in an cing thiam lo ding ruang ah hmin mawi te Suzie ah thleng a tha ding" in ti. Ziang tik hman ah ka hmin hi ka duh ciamco dah lo nan na thleng ding in ti tik ah cun rem ka ti thei lo(It doesn't feel right). Mi ih an cin khal cin lo khal le a poi lo, ka hmin cu ka thleng thei lo ka ti.
A pahnihnak ah na hmel kan duh zawng a si lo (we don't like the way you look) in ti. Cu ruang ah salon ah in kuat ih ka sam an kir ter. Ni hnih-thum a ti cun ka sam an tlawng thluh ih ka lu ka kawng a tul. Ka lukawng dum kerki in TV thu ka than cun mawi in ti lo taktak.
Lukawng hnak in ka huat, ka huat zet mi cu, mi ih harsat tuar mi pawl ka than a tul tik ah a si. Sun ah harsat a tuar tu pawl ka va hmuh tik ah an thu than men hi a rem ka ti thei lo. Ziang tin si maw ka bom ve a tul ti ka thei. Vei khat tla cu meikang tuar mi pawl puan ka va zem. A si nan ka boss in 'Nangcu thuthantu na si, social worker na si lo. Nangmah na hnatuan tuan aw' i ti. Ka thinharnak pawl le ka beidongnak pawl hi zaantin journal ah ka ngan theu. Khat lam kap ah Barbara bang ka tum hrih lai. A to daan, a tong daan pawl ka cawng tum theu. A si nan a net nak ah cun hi pawl hi ka bansan ih keimai kel ten thu ka than a tul ti ka fiang aw ngah.
Thla 8 a kim tik ah hi hnatuan in in suah. Na thinlung na tthing thei lo in ti. (You are too emotional.) A si nan kan contract a taan lai ruang ah talk show in tuah ter. Cuih hmun ka to ve ten hi tawk hi ka hnatuan nak ding hmun a si ti ka thinlung in a thei cih. (It feels right.) Inn tlung mi ka bang. Ka thawpi ka suah hlunhlo. TV hi playground men lawng si lo in, ka thusim i ngai tu pawl bomnakah, an nun khaisannak khal ah hman a theih ti ka thei cih.
Hi tawk ih ka zir ngah mi cu, thil pakhat kan tuah ding mi kan tuah ngah tikah kan thinlung in a thei. Hi thinlung ih theihnak(feeling) hi kan nunnak ih GPS system a si. Thil kan tuahding a tha le tha lo hi kan thinlung(emotional guidance) in in theih ter. Tu sun ni tiang thil ka tuahthat mi pawl cu ka thinlung muril (gut) ih suak mi ka tuah mi pawl an si. Ka tuahfuh lo mi pawl cu cu ka thinlung ih sim mi ngaipe lo ih ka tuah mi pawl an si.
Cu ruangah thil pakhat tuah ding a tha lo tin na theih a si ah cun tuah hlah.( If it doesn't feel right, don't do it.) Rinhletnak na neih khal ah tuah hlah. Caan hnih khat ah cun ziang ka tuah ding ti ih na theih lo caan tla a um men thei. Cu vek caan ah daiten cawl aw; ziangkhal tuah hlah. Cu tin na colh a si le na sunglam(internal motivation) in na tuah ding mi a lo hruai ding. Daniel Pink in "A Whole New Mind" ti mi a cauk sungah hi tin a ngan. Tu cu san thar, Conceptual Age ah kan lut a ti. Hi santhar ah cun minung pawl ih kan thil ti thei nak pawl hi kan lu ih ruahnak lam lawng si lo in, kan thluak tak tak(right brain) a si mi thinlung khal in a phorh suak ve thei ti kan thei zo. Kan thinlung ih duh mi kha, kan thiamnak le zuamnak kom in kan tuah tik ah thluasuak a awl cuang. Curuangah thinlung ih duhmi (passion) par ah nan thiltitheinak(power) bun uh.
A si len, hlawhtlinnak (success) cu ziang so asi? Paisa neih le len a si lo ka lo ti hrim hrim lo. A si nan mi pakhat paisa tampi a neih le ve in mi thlawsuak ti cih a theih lo. Ziang ah? Kan hnatuan mi in tican (meaning) a neih a tul. Cui tican neih cu lennak tak tak a si sawn. Na duhdawtmi, na rinsan mi, na hmarngaih mi pawl na kiang ah an um ih an lo duhdawt, an lo tlaihsan tik lawng ah milian ngai ngai na si ding.
Curuangah zirnak pakhatnak cu na thinlung ih a lo theihter mi thlun aw. A dik na ti mi tuah mai. A rem na ti lo mi cu tuah duh hlah.
B. Tlaksiatnak (Failure)
Zo zo khal, kan nunnak zintluan bing le bo thawn a khat cio. Zoih zin hman a tluang lo. Kan bah, kan tlu theu. Caan hnih khat ah ka zin a pit a bang. Cu vek caan hi kan tuah mi thleng a tul caan a si theu. Hi vek vansiatnak, harsatnak ka ton tin ten thu ka sut aw. Hi thil in ziang i zirh ding?
Na zirding mi na zir ngah tik ah hmai na nor. A si nan na zir duh lo a si le hmai lam caan ah cui harsatnak cu phun dang in na tong sal tengteng. Harnak na ton tik ah, dim ten a tong mi ziang na siar lo a si le na pi ih raak na tuar leh ding. A hmaisa ah dim ten nunsim ka si ta theu. Hi vek vansan caan ah sut ding mi cu "Ziangah hi vek ka ton?" ti si lo in "Hi thil hin ziang so i zirh ding?" ti a si sawn.
Ka rualpi Eckhart Tolle in 'A New Earth' ti mi a cauk sung ah hi tin a ngan. Don't react against a bad situation; merge with that situation instead. And the solution will arise from the challenge. Because surrendering yourself doesn't mean giving up; it means acting with responsibility.
South Africa ram ah nunau tlawng ka phuan. Kum 5 sung nasatak in ka tim ka tuah. A tha thei bik in ka zuam. A si nan kan dung ah an riahnak kiltu in thilthalo a tuah mi thu ka hnen a thleng. Hi thu ka theih tik ah nazi khuai sung ka tap. Cu hnu ah 'A tawk zo, ziang si ka tuah ding' ka ti aw ih tuah tul mi pawl ka tuah."Hi vek thil thalo zet a cang mi hin ziang so i zirh ding?" ti ka sut aw. Ka zir ngah mi cu, a sung lam si lo in a leng lam ka rak thupit ter sual mi a si. A ngai ngai ah cun a leng hnak in a sung lam hi a rak thupi sawn.
C. Lungawinak (Finding Happiness)
Hi thu hi thu pipa ngaingai a si. Nan thil awl-ai (simplest) bik khal a bang fawn. Gwendolyn Brooks in a fale pawl hrang ah biazai a rak ngan mi cu hi tin a net ter. Live not for battles won. Live not for the end of the song. Live in a long. Eckhort Tolle khal in hi nu ih sim mi vek thawn bang aw zik in a rel ve. An sim duh mi cu tu caan ih nun ding hi a si. Nunnak ti mi a liam zo mi le hmailam a ra lai ding mi a si lo ih tu hi a si.
Thudang in sim hrih mi cu mah te lawng nung lo in, thil pakhatkhat ih tel ve ding a si. Mah te lawng um lo ding. Hi thu hi ka thei fiang ve. Lungawi na duh ngai ngai a si ah cun, midang thawn nung tlang aw. Nangmah hnakih a tum deuh, a ropi deuh mi thu dinpi mi nei aw. Nunnak in thil kaphnih a nei; ngah lam le pek lam. Lungawi na duh a si ah cun mi lung va awi ter aw.
Hi Stanford tlawng dinsuah a sinak thuanthu khal in hi thu in zirh. Stanford te nu-pa hi an fapa neih sun in kum 15 a ti ah, typhoid in a thih san. Hi tik ah an thin na in mi lak suak nawn lo khal in an duh le rak um a theih. A si nan an nih nu-pa cun an tuarnak cu midang hlawknak ah an caan ter. An fapa hrangah tuah an duh zet nan an tuah thei nawn lo mi pawl, mi fale pawl in an co ngah nak ding ah an sum le pai cu hi tlawng din nak ding ah an hlu. Hi thu in kan zir ding mi cu a fiang. Na thin a nat a si le midang a thinna mi pawl va hnem aw. Na tuar nak in luat na duh a si le midang a tuar mi pawl va bawm aw.
Mi dang hrang thiltha na va tuah tik ah na lungawi lawng si lo in cui na tuah mi in mitha deuh ah a lo can ter thei. Zozo khal in a dang aw mi thiltitheinak kan nei cio. Cui thiltitheinak kan neih cio mi kha midang rennak ih kan va hman a si ah cun nun man nei kan si ding ih kan lung a awi ding. Kei in TV kha ka paisa hlawh nak, hnatuan men men ah neih lo in midang va bomnak ih ka hman tik ah ka hnatuan nasa zet in a hlawhtlin ter. Cu ti ih mi ka bomthei tik ah ka lungawinak hi lungawi menmen hnak in a thuk sawn. Ka hna khal a ngam.
A netnakah Martin Luther King jr. ih tongkam lo sim ka duh. Dr. King in hi tin a ti. "Not everyone can be famous. But everybody can be great because greatness is determined by service. You don't have to have a college degree to serve. You don't have to make your subject and verb agree to serve. You don't have to knew about Plato and Aristotle to serve. You don't have to know Einstein's theory of realitivity to serve. You don't have to know the second theory of thermodynamics in physics to serve. You only need a heartful of grace and a soul generated by love."
Thluasuah a phun phun co tu nan si. Nan thiamnak, na thiltitheinak pawl ziang tin nan hmang ding ti cu nan mai thu thu a si ko.
hminsin: Tongleh ka thiam tin ka ruat aw lem lo. Ka palh phahphah thei men. Na siar ih a thu a tha na ti ve a si ah cun youtube ih a sim mi vangai ve aw. Munute 30 hrawng a rei. Google ah Oprah's speech at Stanford tin na hawl le na hmu cih mai ding.
No comments:
Post a Comment