LAIMI KHRISTIAN PAWL IN PASTOR KAN HMUH DAAN

Rev. San Cung Nung

Academic Dean, MEGST

Thuhmaihruai

1974 kum, phunhra ka on hnu ah Bible tlawngkai dingin ka pa ka dil ih, ka pa in upabik ka si ruangah nau le zoh na ttul in ti ih ka kai ngah lo. Pathian hnattuan hi ka duhzet na’n harsatnak a phunphun ruangah tlawng saya kum (13) zikte ka ttuan. Ka nu ih pa, ka pu (Rev. Cuang Sum) hi pastor a si ih Hakha, Falam (Laizo) le Mizo (Lusei) ttong tivek in Bible ca a neihmi pawl ka siar sak ttheu. Nuam hi ka ti theizet. A hnattuan khal ka dawzet. Laitlang ah tthangphawknak a thlen tikah Pathian thu hi ka duhtuk ih keimah titheitawk te’n kiangkap khua pawl hnenah thuthangttha ka sim rero ttheu. Kan khua lam pawl in Pathian hnattuan dingah in forh ttheu nan ttuan ka tum nawn lo. Hakha ah phunhra tlawng saya (SAT) ka ttuanlai ah rualpi pawl in Pathian hanttuan dingah in sawm ttheu. Innsang nupi le fale pawl thawn kan si thlang tikah Pastor innsang pawl ziangti’n an cawm aw ti ka ruat ih tlawng saya in suak ih hnattuan khi harsa ka ti deuh.

Asinan, 1986 kum ah Pathian ih in kawhnak ka theih tikah 1988 June ah hnattuan in ka cawl ih Pathian hnattuan ka thok. Pathian hnattuan khal ah Pastor hi ka duh lo ih Evangelist ttuan dingah ka tum. Asinan, Hakha AG kawhhran ah Pastor bawmtu kum hnih sung ka ttuan. Cuhnu ah Pastor upa (Senior Pastor) in 1990-1996 tiang ka ttuan. A harsazet nain nuam ka ti nasa. Curuangah keimai’ hmuhtonmi sungin Laimi Khristian pawl in Pastor kan hmuh daan hi zir dingah malte in langter ka duh.

1. Laimi kawhhran in Pastor hi ‘LAL’ vekin an hmu

Hlanlai Pathian zumtu mi malte an silai ah Pastor ttuan ding mi hi a har ngaingai. Ziangahtile ka pu ih vehvai ttheumi khua pawl hi a kautuk: Phaizawl, Farkhawm, Khuangmual le Ngawn area hmuahhmuah, Runral Ngawn tiang (Saihmun, Khawpual, Khawdar), Kawlrawn kan ti ttheumi Tawngphilah tiang a si. A thlennak hmunkip ah thupizet in an hmuak, an sunlawih ih Lal vek rori a si ko. An duhdawt ih an ttihzah fawn. Cule khatlam ahcun Pastor hi thutheitubik a si tikah a simmi hmuahhmuah hi a dik, a hmaan tiah zum a si. Thu harsa a um tikah khuabawi ih an tthencat thei lomi khal Pastor ih tthencatnak kha an lungkimpi ttheu. Bible sungih Moses ih Israel pawl kaihhruai daan vek a si. Curuangah hlan deuh ahcun Pastor hi cathiam hmaisa an si tikah khawsung ah mifim le thunei theitu a si ruangah a lal ve hrimhrim ko. Hrekkhat in himi hi an hmang sual ih kawhhran kha anmai’ thuneihnak in duhtawk in an uk ngah pang ttheu.

Tuih san ah hrekkhat cu a Lal theimi tla an um ko ding nain mifim, cathiam le milian an tam zo ruangah hlanlai vek ngaingai in cun an Lal thei nawn lo. Lal dingin tla in Pathian in a ko lo ih rawngbawltu siahhlawh ding sawn ah a kawh ruangah a si. Tuih san ahcun Pastor in a Lal asile a tonak hmun ah reipi a hmun thei lo ding. Tangdornak le dingfelnak thawn ttuan a si sawn. Asinan zumtu pawl in pastor le Pathian hnattuantu in cuti tangdor te’n a um ruangah ziangsiarlo ding a si sawn lo ih upat, ttihzah le duhdawt ding sawn a si. Pastor a duhdaw theitu cu Pathian a duhdawt a si. Pathian a parah a lung a awi ih a thlawsuah a pe ttheu.

Milem biaktu Kawl, Buddist pawl in an phungki cu pathian ah an ret ih an biak, an upat, an ttihzah. Mawttaw bus sung hman ah ziangpipa a si lo khal le tonak dang te’n an tuah sak, phungki tonak ah an to ngah pang ih phungki a rat tikah hmakhat tein an kian lohli ttheu. Pastor pawl cuti vekin zumtu pawl in hmunkian ngaingai hi a mal nasa. Hmuh lo vekin um deuh hi a si sawn. Cucu thil fate a si. Thil fate ah rintlak a situ in thil tumpi khalah rintlak a si ding (Luke 16:10) tiah Jesuh in a sim. Thil fatebik in Pastor upat daan zir a ttul. Anmah Kawl pawl cawng ding ngai cu a si lo ding na’n, Pathian thei lo pawl hman in anmah zirhtu saya an upat a si ahcun Pathian zumtu pawl in pastor hi Lal ih ret a si lo hmanah a saangbik upatnak pek tlak hrimhrim a si. Cuti a si ruangah Pastor in a Lal ciamconak ding khal a um cuang lo dingih mit-hmai ttha a ngahnak sawn a si.

2. Laimi kawhhran in Pastor hi ‘PA’ vekin an hmu

‘Pa’ timi cu ttulmi hmuahhmuah ah fale pawl ih hngatawknak a si ih, anih khal in innsungsang ah luubik ttuanvo a la ringring. Hlan ahcun zumtu pawl in a ttulmi, an buainak pawl hmuahmuah Pastor hnenah simphuan a si. An dam lo tik khal ah siibawi vekin an pan. Ka nauhak lai ah khua sungah minaa an um ih ka pu an kawh tikah in thlunter ve ttheu. Sii a pek, a tuamhlawm, ei ding le in ding an nei lo le amai’ innsang ih taa a laak ih a pek. Hnipuan an neih lo khal le a neihmi te tthen a si ttheu. Khualtlawng sukso vakmi pawl khal in Pastor inn lawngah an thleng ttheu. Rawl hi a hlei ih suan beet ringring a ttul. Pa ih ttuanvo an laak ti theih a si ko.

Tuih san pastor hrekkhat thawn cun an dang aw deuh thei men. Tulai san ahcun Pastor ih pek hnakin zumtu in Pastor pek hi a tamsawn men thei. Pastor zaten cu an si cuang lo ding. Ziangahtile khawpi sung tla ahcun zumtu pawl lakah farahzet khal an um ve ko nain, tamsawn cu nungcang thei, mahte ih todelh thei cio an si. Hlan ih Pastor pawl cu cutivek in midang hrangah nung le pek an si tikah amah pumpak in cun anmai’ mit hmuh ah thluasuah an co ciamconak hmuh theih in a um lo na’n an fale pawl, an tuu le tiangin thluasuah an co ti kan hmu thei.

Pastor hi thlaraulam ih ‘Pa’ a si ruangah fale pawl in amah rinsan ding, a thu thlun ding, duhdawt ding a si. Pa ih tuah sak ding titiang lawngah cemter loin fale pawl in amai’ tlunah thil ttha tuah theimi tuah sak ding, umnak ding inn le lo, hnipuan, ei le in rawl thawthaw eiter ve ding, mi zalak ah mualphoter lo ding, lungkimter ding le thil ttha tuah dingah a mawimi pawl tuah sak ding khal hngilh hrimhrim ding a si lo. Fale pawl in a pa kawk rero tivek khi ningzah mualphonak a si. Cuvek in kawhhran khal ah Pastor duhtawk ih kawk hluahhlo men, Pastor riahsiatter rero a si ahcun kawhhran a thluasuah thei dah lo ding. Pastor kawk ngam ding zuam awk sawn loin duhdawt, upat le ttihzah dingah zuam awk sawn ding a si.

David cu nauhakte a si lai ah Saul siangpahrang sawngtu dingah hriakculh mi a si zo. Pathian mit-hmai tthatnak le umpitnak cu David hnenah a lang ttheu. Cumi cu Saul in a nahsuah ruangah David cu that duh ah a dawi rero. Sikhalsehla David sawn riangri in thah theinak ding tikcu caan ttha a ngah nain Saul cu Pathian ih hriakculh mi a si lengah ‘pa’ pakhat vekin a ruat ih ruangah Saul parah zianghman a kut thlak ngam lo. Saul a thattu Amalek mipa hman kha David ih a that sawn riangri. Saul cu Israel miphun ih siangpahrang ‘Pa’ hmaisabik a si ruangah David in a upat nasa (2 Samuel 1:1-16). Curuangah Ca Thianghlim in, “Ka hril mi siahhlawh pawl dai hlah uh; ka profet pawl tisiat hlah uh” a ti (Saam 105:15). Dai pang hnakin lungawiter a ttha sawn. Kan uar awk dingmi sawn cu Pathian hnattuantu upat ttihzah le ttanpi thei kha si sawn seh. Cuti asile Pathian in in thluasuah ding a si.

3. Laimi kawhhran in Pastor hi ‘SAL’ vekin an hmu

Pathian hnattuantu cu Pathian ih sal a si. Hlan ah zumtu pawl in an thil tuah thei lomi pawl kha pastor hnenah an sim ih Pastor ih tuah sak a si ttheu. A caancaan ah tirhthlah Paul ih sim vekin Pastor hi hnawmtin phur vek a si. Sal timi cu innteek ih ttuan dingmi hmuahhmuah tuah sak thluh, paih le paih lo ti um thei lo, a ttulnak vekin tuah thluh a si. Khawpi sung ahcun pastor hi khaw tlangpi hnattuan an awl ttheu. Asinan khawte lam ahcun pastor khal tlangpi hnattuan ah tel ve thotho a si.

Ka pa hi ka khua AG kawhhran ah Ordained Pastor pakhat a si. Asinan khuapi ih hnattuan ziangtik hmanah a awl dah lo. Mi ttuan vekin a ttuan ve thotho. Kawhhran sung khal ah mi ih ttuan paih lomi pawl khal amah in a tuah thluh men ttheu. Curuangah mihrek in, ‘Khakha cu kan Pastor in a tuah leh ko ding’ tiah an taan men ttheu. Cule hrekkhat in Pastor le Pathian hnattuan cu mi ih ttuan paih lomi an ttuan an hmu ih an nautat, ziang an siar lo ih an hmuhsuam. Ziangahtile hmun hrekkhat ahcun Pathian hnattuantu hi mifim le cathiam an si lo ih phunhra ong thei lo le nu le pa ih nun sim theih lo mi pawl Bible tlawngkai tahrat ih Pathian hnattuan in an um tikah Kawhhran sung lala ah hmaisongnak le ttihzah upatnak zianghman an nei thei lo. Ziang khal asile a tlak khal ah tlak lo khal ah Pathian ih siahhlawh in a um zo ruangah duhdawt in ttihzah ding a si. Hmuhsuam le zomtaih ding a si lo. Mi ih ttuan paih lomi hna a ttuan ruangah ttihzah le hmaisong in duhdawt ding sawn a si.

Hlanlai ih Pastor pawl in pumpek taktak in hna an ttuan ih beiseimi zianghman an nei lo. Sal vekin midang hrang sawn ah hna an ttuan sak. Bawi Jesuh Khrih khal sal dinhmun in A Pa Pathian ih hna a ttuan (Filipi 2:6-8). Dungthluntu pawl ih ke sawn Amah in a kholh sak riangri. Cumi cu sal ih ttuanvo taktak a si. “Nan Bawipa le nan Sayapa keimah in nan ke ka lo kholh zo. Curuangah nannih khal pakhat le pakhat nan ken an kholh aw ve pei,” tiah a sim (John 13:14). Sal ih hnattuan cu mi ih tuah paih lomi va tuah kha a si.

Tirhthlah Paul in, “Kei cu miluat ka si; zo ih sal hman ka si lo. Sikhalsehla mi a tam thei tawk ih leem suak dingah mi hmuahhmuah ih sal ah ka cang” a ti (1 Korin. 9:19). Paul in mi hmuahhmuah ih sal ka si a titikah mi in an duhtawk in hnattuan an fial men tinak a si hrimhrim lo. Thuthangttha simnak ah ziangvek khal in ka um thei, ka tuar thei, a tiduhnak sawn a si. Pastor hi minung ih sal si loin Pathian ih sal sawn a si. Pathian hna a ttuannak ah sal vekin hna a ttuan tikah zomtaih ding a si lamlam lo.

Mi hrekkhat in Pastor mualpho ko ih tuah ngam, ttong ngam khi mi raalttha ah an neih aw pang ttheu. A si hrimhrim lo. Ningzah mualphonak sawn a si. A ttanpi daan kan thiam lo khal le a thangsiattu cu si lo ding a poimawh. Ziangahtile an lam ah Pathian a um. Moses khal midang in tisiat an duh tikah a humhim ttheutu cu Pathian a si. Amah a tisiattu pawl riangri an hmualpho lehlam (Mipum. Bung 16, 17 siar aw). Sal an si paam, tiah nautat le hmuhsuam pang lo ding a si. Zahpi lo ding a si. A hnattuannak parah upatnak pek sawn ding a si.

Thunetnak

Laimi hi mi phundang hnakin Pathian zumnak ah a tthangso sawn mi kan si ih, Pathian duhdawtzet le kawhhran duhdawtzettu kan si. Pathian kan zumnak ruangah leitlun fimthiamnak lam ah siseh, biaknak lam ah siseh, tthansonak a phunphun ah siseh tthangsozet in kan um. Pathian hnenah lungawithu sim rero ding kan si. Pathian kan duhdawtzet na’n a siahhlawh hnattuantu pawl duhdawt zia kan thiam ttheu lo.

Pathian hnattuantu (missionary, evangelist, Bible zirhtu, Sunday School le a dangdang pawl), le Pastor pawl khal Pathian kan duhdawt vekin kan duhdaw pei, ka upat pei, kan ttihzah pei. Cule an zirhmi thu khal kan thlun pei. Jesuh in ka thu a thei ih a thluntu cu lungto parih innsaktu mifimpa vek a si a ti (Matthai 7:24). Leitlun lam lawngah fim le thiam si loin Pathian ttihzahnak lam khalah mifim si a ttul (Thufim 1:7). Cutin kan um asile Pathian ih thluasuah kan dong sinsin lai ding a si.

A siartu nan zate parah Pathian thluasuah um hram seh.

Hminsin: :LCF Malaysia “HRUAITU MAGAZINE (2010)” sung taa a si.