Zumtu Hmaisa pawl Tihnimnak Vei Hnih an La Maw?

San No Thuan

Tirhthlah 19:1-7

1Apollos cu Korin khuaih a um laiah Paul cu cuih ram sungah khual a tlawng ih Efesa ah a thleng. Cutawkah dungthluntu ṭhenkhat pawl a tong ih, 2Paul in, “Zumtu nan si zo ih Thlarau Thianghlim nan ngah maw?” tiah a sut. Annih in, “Thlarau Thianghlim a um ti hman kan theih ual lo,” tiah an sawn.

3“Cuti a sile ziangvek baptisma so nan lak?” tiah Paul in a sut. Annih in, “Johan ih baptisma,” tiah an ti.

4Cutikah Paul in, “Johan ih baptisma cu sual a sir awmi pawl hrangah a si ih amah Johan in ka dungih a ra ding pa kha Israel mi pawl in an zum dingmi a si. Cumi cu Jesuh a si,” tiah a ti.

5Cumi an theih tikah Bawi Jesuh hmin in baptisma an lak. 6Paul in an parah a kut a suang ih an parah Thlarau Thianghlim a rung thleng; ṭong phun dangdang in an ṭong ih Pathian thu cu profet bangin an phuang. 7Anmah cu pacang hlir hleihnih tluk an si.

Himi caang sungah dungthlun pawl hi Paul in tihnimnak vei hnih a pe sal vek a bang. An lak a si ahcun, kannih teh tuihsun ah veihnih tihnimnak lak a poi maw? Cun, Thlarau Thianghlim ngah dingah Saya pakhat khat in kan tlun ah kutsuang in thla in cam a tul maw? Tong dang ih tong (other tongue) hi teh ziangah kei ka ngah lo? Ka piangthar lo si pei maw? Hivek thusuhnak pawl hi hi tawk Bible caang pawl zoh in lo relpi ka duhmi an si.

Tirh 19:1. Apollos cu Korin khua ih a um laiah Paul cu cuih ram sungah khual a tlawng ih Efesa ah a thleng. Cutawkah dungthluntu ṭhenkhat pawl a tong.

Efesa khua ah Paul a thlen lai ah “dungthluntu thenkhat” pawl a tong a ti tikah zovek dungthluntu an si pei? Hi pawl hi Pathian duh zettu, biaknak lam ih zuam zet pawl cu asinan Khrihfa an si maw si lo timi ah Bible thiam pawl khal an buai zet. Mihrek in Tipil petu Johan ih dungthluntu pawl an si tiah an sim an si nan himi zumnak ah el theih a simi cu Tirhthlah sungah “dungthluntu” ti ih a hmannak kip kan zoh tikah, “Khrih zumtu” pawl a sim duhnak an si. Mihrek in hi pawl cu Apollos in zumtu ih a rak can termi pawl an si ding tiah an zum. Cumi thu khal ah ruah ding a ummi cu zumtu taktak an si ahcun, ziangruangah Thlarau Thianghlim ih thu an thei lo si pei? Pathian duhtu taktak cu an rak si nan, Thuthangtha theihnak in a rami zumtu taktak thawn a cangmi Khrihfa cu an si hrih lo ding ti zum a um bik.

Tirh 19:2. Paul in, “Zumtu nan si zo ih Thlarau Thianghlim nan ngah maw?” tiah a sut. Annih in, “Thlarau Thianghlim a um ti hman kan theih ual lo,” tiah an sawn.

“Zumtu nan si zo ih” a ti tikah Paul in “Jesuh Khrih zumtu nan si zo ih” a tinak a si thei. Zumtu nan si zo ih Thlarau Thianghlim nan ngah maw tiah a suhmi thu hi zoh tikah, Paul in zumtu, hrin tharnak taktak an ngah lo ti a hmuh ruangih a suhmi a si thei. Zumtu taktak a simi cun Thlarau Thianghlim a nei tengteng ding (Rom 8:9, 16; 1 John 5:9-13).

Zumtu pakhat in zumtu taktak ka si ti kan theihawknak cu Thlarau Thianghlim ka sungah a um ti kan theih fiangawknak khi a si. Ziangahtile, Jesuh cu I runtu le ka Bawipa ti ih kan zum le vetein Pathian fa kan sinak hminsinnak ah Pathian hminsinnak tacik in khen. In khen daan cu Thlarau Thianghlim kha kan sungah a retnak thawng in a si (Efe. 1:13-14). Cuih Thlarau cun, Pathian fa na si timi in theih ter (Rom 8:16). Kan taksa ruangpi cu Pathian Thlarau Thianghlim umnak biakinn ah a cang (1 Kor. 6:19).

 Hi dungthluntu pawl cun, “Thlarau Thianghlim a um le um lo hman kan thei lo” tiah an lehmi thu hi ruah ding a thupi zet. Ziangahtile Tipil petu Johan ih dungthlun an rak si ahcun (c. 3), Johan in Thlarau Thianghlim thu a rak sim ringring (zohcih: Matt 3:11; Mark 1;8; Luke 3:16; John 1:33; Tirh. 1:5). Asinan, Johan ih a rak sim daan ahcun, “Nan sualnak nan sir-aw ti theihnak ah kei cun tidai thawn baptisma ka lo pek, a sinain keimah hnu ih a ra dingmi pa cun Thlarau Thianghlim le meisa thawn baptisma a lo pe ding” (Matt 3:11) tiah a rak sim. Curuangah Johan ih dungthluntu pawl cun ni khat khat ahcun, Thlarau Thianghlim cu pek kan si leh ding tiah an ruat ringring. Asinan, hi pawl ih theih lomi thuthangtha cu Pentecost ni theh hnu cun Thlarau Thianghlim cu a zumtu pawl hnen ah pek a si rero zo ti simtu an nei lo si thei.

Tirh 19:3. “Cuti a sile ziangvek baptisma so nan lak?” tiah Paul in a sut. Annih in, “Johan ih baptisma,” tiah an ti.

Paul in zumtu le si ih Thlarau Thianghlim le thei lo cu “ziangvek baptisma so nan lak?” tiah a sut. An tipil laknak thu a suh duhnak cu Khrihfa tipilnak cu sunglam theihnak le zumnak in a rami Pathian fa ka si zo timi kha leenglam ah tihnimnak thawn langh termi a si ruangah a si. Asinan, himi Efesa khua ih dungthluntu 12 cun, Thlarau Thianghlim an ngah le ngah lo khal an thei lo. Hi pawl ih rak lakmi tipilnak cu Tipil petu Johan ih pekmi lawng latu an si zia an sim. Jesuh Khrih ih fialmi vek in Pa, Fa, le Thiang Thlarau hmin ih tipilnak latu cu an si lo (Matt. 28:19).

Tirh 19:4. Cutikah Paul in, “Johan ih baptisma cu sual a sir awmi pawl hrangah a si ih amah Johan in ka dungih a ra ding pa kha Israel mi pawl in an zum dingmi a si. Cumi cu Jesuh a si,” tiah a ti.

Tipil petu Johan ih tipil pek daan cu sualsirnak a neitu pawl ih lakmi a si. Sual sir aw duh lo pawl cu tipilnak a pe duh lo (Matt 3:7, 8; Luke 7:30). Sualsirnak lawng a sim lo, a dungih a ra dingmi Jesuh khal zum ding ah a zirh. Tipil petu Johan ih tihnimnak cu Messiah a ra ding ruangah sualsir in nan lung thleng uh ti a si ih, hmailam thil cang dingmi a cuan ter ih tihnimnak a pek. Asinan, Khrihfa pawl ih tihnimnak cu hmailam ah Pathian ih in tuah sak dingmi zohnak si sawn lo in, dunglam ah Khrih Jesuh in cross par ih in tuah sak thehmi zohnak in tuahmi tipilnak a si.

Khrihfa tihnimnak a la tu pawl ih zummi cu:

1.     Pathian in ka nunnak cu Khrih sungah I ret ih (Kol. 3:3), Khrih ih thihnak le a thawhsalnak kha ka thihnak le ka thawhsalnak ah I ttawm ter (Rom 6:3, 4).

2.     Kan sualnak pawl hmuahhmuah khal Khrih ruangah i ngaithiam zo ih sualnak huham le thuneihnak sal sung khal in suahmi ka si (1 Kor 6:11).

3.     A tu cu ka hrangah si lo in, Khrih hrangah nun thar ih nun termi ka si (Rom 6:4b).

4.     A tu cu Khrih ih ruangpum a simi Kawhhran ah member ka si ve timi a zumtu pawl lawng ih lak dingmi a si.  .

Tirh 19:5. Cumi an theih tikah Bawi Jesuh hmin in baptisma an lak.

Paul in a simfiang theh hnu ah Jesuh hmin in tihnimnak a pek sal ti kan hmu. Jesuh hmin in a ti tikah, “Pa, fa, le Thiang Thlarau hmin in” tipilnak nan pe pei timi Khrih ih a simmi (Matt. 28:19) a zum lo tinak a si cuang lo. Khrih cu Pa ih a phuanlang awknak a si ih, Thlarau Thianghlim thawn baptisma in petu a si. Ziangruangah baptisma a pe sal ti kan zoh tikah, Paul in Khrih ih thu fiangte in a sim ih an zum hnu ah tipilnak a pekmi a si. Zumtu an can hlan ih tipilnak an lakmi cu Paul in a pomsak thei lo ti a fiang. Bible sungah vei hnih tihnimnak kan hmuh thei sun cu hi tawk lawngah a si.

Tuihsan khal ah zumtu dikfel a si zo ih baptima a la zotu cu vei hnih baptisma lak sal a tul lo. Asinan, rundamnak fiang le zum hrih lo in midang an tuah ruangah ka rak hnim aw ve men tivek ih tihnimnak a latu pawl cu lak sal ding a si ko. Asinan, theihnak mal zet lai ah tihnim ih a tu theihnak le zumnak fek zet neih hnu ah ka diriam lo ti ih tihnim sal cu a tul lo ziangahtile na theihnak le zumnak cu a karh sinsin dingmi hrimhrim a si.

Tirh 19:6. Paul in an parah a kut a suang ih an parah Thlarau Thianghlim a rung thleng; ṭong phun dangdang in an ṭong ih Pathian thu cu profet bangin an phuang.

Ziangruangah Paul in Thlarau Thianghlim an ngahnak dingah an parah kut a suan a tul? Kut suan lo in teh Thlarau Thianghlim cu ngah a theih lo maw? Kut suan lo khal in ngah a theih ko. Peter in thu a sim lai ah a thusimmi a theitu Gentile mi tampi parah Thlarau Thianghlim a rung thleng ti kan hmu (Tirhthlah 10:44-48). Ziangruangah himi zumtu 12 parah Paul in a kut a suang tile annih cu Efesa khua ah Kawhhran tumpi ding thei dingah amah bawmtu ding ih a apmi pawl an si ding tihi zum a um bik. Cun, Pathian in Paul hmang in Thlarau an hnen ah a thlen ter tikah, Judah Khrihfa pawl khal in himi Gentile zumtu pawl hi an cohlang thei. Thlarau pakhat cotu kan si ih pumkhat kan si tiah an cohlang thei.

Asinan, Paul hmang in himi minung 12 tlun ah Pathian ih Thlarau a pek daan cu tuih sun ih kan Kawhhran hruaiawk daan ah hivek tengteng in cang ve seh ti ih thlun dingmi a si lo. Ziangtin kan ti thei? Paul ih thusimnak in Efesa khua ah zumtu tampi an can vingvo ih Thlarau Thianghlim khal an co. An parah a kut a suang ih a cangmi a si nawn lo. A thusimmi an thei ih Khrih a zumtu pawl parah an zum le vetein Thlarau Thianghlim an ngah cihmi a si. Cucu Paul in Efesa 1:13-14 sungah fiangtein a sim. Hihi tuih san Kawhhran pawl ih kan feh daan ding a si.

13Nan hnenah rundamnak a thlentertu Thuthang ṭha a dikmi thuthang cu nan theih tikah nannih khal Pathian minung nan si ve. Khrih nan zum ih Pathian in amah ih ta nan sinak langternak ah hminsinnak cu nan parah a khen; cuih hminsinnak cu pe dingin a lo tiam ciami Thlarau Thianghlim kha a si. 14Pathian in a minung hnenah a kam ciami kan ngah tengteng ding ti langternak ah cuih Thlarau Thianghlim cu aamahkhan a si ih a minung hnenah cun luatnak tlamtling in a pe ding ti kan theih fiangnak tla a si fawn. A sunlawinak cu thangṭhat si ko seh.  – Efesa 1:13-14.

A dang Bible caangah Jews pawl ih nautat zetmi Samariah zumtu pawl an rak um. Cu pawl khal Peter le John in an parih kut an suan hnu lawngah Thlarau Thianghlim an co thei (Tirh. 8:14-17) ti kan hmu. Asinan, himi khal kan zoh tikah, kut an suan hnu ah Thlarau Thianghlim a thlen ternak cu Judahmi zumtu, Samria zumtu le Gentile zumtu ti in Pathian in tthenthek awkter a duh lo ruangah, Thlarau pakhat cotu kan si timi thei in pumkhat te ih an um theinak dingah Pathian in a tuah hrimmi a si sawn.

Tuih san ih Kawhhran feh daan dingah Tirhthlah 1-10 sung hi Kawhhran thuanthu a thlengawk laifang a si ih kan ralrin dingmi pawl an sim. Ziangtin Pathian ih duhnak kha an hmuh le theih daan a karh tile, dungthluntu pawl hnen ih sin Jews pawl zumtu an cang (Tirh 2); Jews pawl hnen ihsin Samaria (Tirh. 8:14ff) pawl zumtu an cang sin ih,  Samariah le Jews pawl hne in Gentile pawl hnen ah thuthangtha an phuang ih zumtu an cang (Tirh. 10). Cuti in Thlarau pakhat cu Jews, Samaria, le Gentile pawl in an cotlaang ti an hmuh tikah Jews pawl in sertan lawngah Khrihfa nan cang thei tivek Gentile pawl hrangah daan an tuahmi kha a tul lo zia an hmufiang. Serhtan lo khal in Pathian in a Thlarau Gentile pawl hnen ah a pek ti an hmufiang. Curuangah Tirhthlah 1-10 hi Kawhhran feh daan a thlengawk zet laifang a si ih Tirhthlah 10 sung lam in kawhhran sung buainak pawl rem ter a sinak thu nganmi a si. Himi thil um daan thu kan fiang a si ahcun, Pathian in ziang hrangah kut suan hnu lawngah zumtu hmaisa pawl hnen ah a Thlarau a pek timi hi kan fiang thei ding.

Cun, “Tong phun dangdang in an tong” timi hi (c. 6b)nak ah kan hmu. Tong phun dangdang ih tong hi Thlarau laksawng pakhat a si ih hi zumtu 12 pawl lawng si lo in, Pentecost ni ah siseh (Tirh 2:4-11), Cornelius inn ih Gentile zumtu pawl khal in siseh an comi a si (Tirh. 10:43-48). An tong tikah an zate in ziang an tong timi cu an thei aw theh. Hiti ih Pathian in a tuahnak cu Judahmii le Gentilemi pawl ziangti hman ih a kom aw thei lo pawl kha pum khat ih a can ternak a si. Ann an cing aw theh ih, Bawi pakhat ih hna tuan tlaang ding kan si, nautat aw ding zohman kan um lo ti an fiangawknak a si.

Tong phun dang ih tong hi tuih san ah Thlarau Thianghlim ih conak le Thlarau Thianghlim khat nun ih a langnak a si cuang bik lo. Thlarau laksawng pakhat a si ih mi zapi hrangah a si hrimhrim lo (1 Kor. 12:30). Cun, khui tawk hman ah Thlarau Baptisma la uh tiah in fialnak Bible sungah kan hmu lo. Kan hmuhmi cu Thlarau Thianghlim thawn khat sawn uh. Thlarau Thianghlim thawn khat timi cu Thlarau Thianghlim in lo uk ringring seh timi lawng lawng hi kan hmuh theimi a si (Efe. 5:18ff).

Thunetnak:

Tirhthlah 19 sung ih dungthluntu hlei hnih timi pawl cu midang an si lo, Johan ih dung a rak thluntu, ti a hnimmi pawl an si. Jesuh Khrih cu Messiah ti an zum men thei nan, Jesuh thisen ih an sual kholhsak zomi an si zia thu khal an thei lo; Thlarau Thianghlim cotu khal an si lo. Ziangah cutin kan ti thei tile, “Thlarau Thianghlim a um le um lo khal kan thei lo” tiah an timi hi zoh tikah an sung lam ah Thlarau Thianghlim ih pehzomnak, umpinak le lamhruainak nei hrih lo tu an si ti a fiang. Cu lo sisehla Paul in tihnimnak khal a pe sal hrimhrim lo ding. Tihnimnak a pek theh hnu ah an parah a kut a suang ih Thlarau Thianghlim a rung thleng. Himi hi Efesa khua ah Kawhhran Paul in a din tikah a mah bawmtu dingah Pathian in Paul hmang in a tuahmi a si. Himi hi tuih san ah, Saya pakhat in ka parah a kut a suang lo cun Thlarau ka ngah thei lo ding ti vek ih ruah ding a si lo. Ziangahtile, kha lai san khal ah Paul in khami 12 siar lo a dang pawl tla cu thuthangtha an theih ih an zum tikah Thlarau Thianghlim pek an si cih zo tiah a simfiang (Efe. 1:13-14). Tuih sun ih kan Kawhhran feh daan ding ih kan zohthim dingmi cu Tirhthlah 10:43-49 sungih thil um daan vek hi kan zothim dingmi a si sawn. Cu tawk ahcun, Peter in thu a sim, a thusimmi a theitu pawl in Jesuh Khrih cu an cohlang ih, cu vetein Thlarau Thianghlim an co. Cuih hnu ah, tipilnak cu pek an si. Himi kan zoh tikah, Gentile pawl ih Thlarau Thianghlim an co daan cu tipilnak an lak ruangah ah a si lo, ih Saya pakhat khat in an parih kut an suan ruangah khal ah a si lo. An zum ruangah a si. Zumnak/rinnak in rundamnak an ngah ih Thlarau Thianghlim cotu kan si cio. Kan comi Thlarau khal a bang repmi Thlarau cotu kan si ruangah, zumtu zate in pum khat kan si, unau kan si. Do aw ding kan si lo, hmu niam le hmu sang aw ding kan um lo. Kan duhdawtawk a si le Pathian ih lungawinak kan sungah a famkim ding (John 15:11-12).