Vaanram Bangmi Innsang Nuam

Text: Eph. 5:18-33

A thuhla (focus): Thlarau Thianghlim khat nun. Kan innsang, kan Kawhhran, le khua tlaangah remdaihnak um thei dingah a thupi bikmi cu Thlarau Thianghlim a si.

Si ter duhmi (Purpose): Himi sermon an thei tikah, mipi in leitlun kan nun sungah rualrem zet le nuam zet ih um ding tumtahnak an nei ding.

Thuhmaihruai:

            Kan nunnak, kan innsang, kan Kawhhran le khua tlaangah remdaihnak um ding zo khal in kan duh cio. Cumi um thei dingah ziang kan tuah ding? Bible in ziang in fial? Bible ih in fialmi cu: Efe. 5:18 “Zu ri hlah uh; zu cu a lo siatsuahtu lawng a si. Cuhnak in Thlarau in khat sawn uh” timi hi in fial.

Thlarau khat nun le Thlarau Baptisma

 “Thlarau in khat uh” timi cu Pathian ih thupekmi a si. “Thlarau thawn khat uh” timi ah “uh” timi hi pakhat lawng khat ding tinak a si lo. Pakhat lawng sisehla, “Thlarau in khat aw” tiah a ti ding. Tucu zumtu Khrihfami hmuahhmuah in fialmi a si. Cun, “Thlarau ih khat timi cu vei khat lawng khat ding tinak a si lo. Khat ringring ding tinak a si. Thlarau ih khat ti tikah, Thlarau tam le mal kan ngah ding tinak a si lo. A sim duhmi cu “Thlarau ih ukmi (control) tinak a si.” Thlarau ih khat uh tiah in fial tikah a sim duhmi cu Thlarau in nan nunnak kha lo uk seh. Lo hruai seh, amaih duhnak thluntu si uh tinak a si.

Mi pakhat in Jesuh Khrih cu I runtu, I damtertu le ka thlun dingmi ka Bawipa a si tiah a zum vetin Thlarau Thianghlim le kumkhua nunnak cu laksawng in Pathian in a pek (Efe. 1:13). Cuih Thlarau cun a zumtu kha Thlarau Baptistma a pek. Thlarau Baptistma (Thlarau Tihnimnak) timi cu Jesuh Khrih ih ruangpum thawn kan nunnak a pehzom ter tinak a si (1 Kor. 12:13). Curuangah, Damascus lamzin ah zumtu pawl hrem dingih a feh lai ah, tleunak in a kap ih a mit a caw. Aw a thei ih, “Saul ziang ruangah I hrem rero?” tiah aw pakhat cun a ti. Cutikah, Saul in zoso na si tiah a suh tikah, “Na hrem reromi Jesuh ka si” tiah a ti. Hi tawk ah kan hmuh theimi cu zumtu pawl cu Jesuh ruangpum thawn peh awmi kan si timi hi a fiang zet.  Thlarau Baptistma cu Khrih cu I runtu, I damtertu le ka thlun dingmi ka Bawipa ti ih kan zum le vetein a cangmi a si ih, Thlarau Baptistma cu lak rero dingmi thil a si lo. Bible khal in Thlarau Baptistma la dingah in fial lo. In fialmi cu Thlalrau in khat uh timi lawng in fial. Thlarau in nan nunnak cu lo uk seh timi lawng in fialmi a si.

Penticost ni ah zumtu pawl cu Thlarau Baptistma an co, Jesuh ih ruangpum thawn pehzomnak an co. Cuih tlun ah an co hrihmi cu Thlarau in an khat. Thlarau in an nunnak a hruai. Thlarau hnatuannak a uar deuh pawl in Thlarau Baptistma cu a tu le tu a cangmi a si tiah an sim. Asinan, Bible sungih in simmi cu Thlarau thawn khat ding lawng in fialmi a si. Thlarau ih ukmi nunnak lawng in huham cahnak, lungawinak le hnangamnak pawl a rah suah ter a si.

Lei tlun kan nun sungah, kan innsang hi vanram vek si dingah kan zate in Thlarau Thianghlim ih ukmi nun neitu kan si a tul. Asile, ziangti in mi pakhat in Thlarau ih ukmi a si le si lo a thei aw thei ding? Paul in himi theih awk theinak pathum in Ephesus 5 sungah a tar lang: a lungawi ding (Efe. 5:19), lungawithu sim a thiam ding (Efe. 5:20), ih midang riantu a si ding (Eph. 5:21-33). Kan innsang cio hi vanram nun neih kan duh maw? Kan duh ahcun kan zate in Thlarau ih ukmi kan si a tul ih, Thlarau ih ukmi pawl cu an lung a awi, lungawi thusim an thiam, ih midang riantu an si. A tanglam ah pakhat hnu pakhat in simfiangnak neih ka duh. Thlarau ih ukmi pawl cu:

1. An lungawi (5:18-19).

            Thlarau ih ukmi nun cu zuu in mi nun a si hrimhrim lo. Zuu cu na nunnak a lo siatsuah tu lawng a si a ti (Efe. 5:18). Zuu cun na nunnak kha a lo control tikah nangmah le nangmah na control aw thei nawn lo ding. Ningzahnak, buainak le farahnak a rei hlan ah na tong ding (Thufim 20:1).  Ralthatnak a lo neih ter ding nan, cuih ralthatnak cun mualphonak le riahsiatnak a lo thlen ter ding.

Thlarau ih ukmi pawl ih nun ahcun a thinlung cu lungawinak thawn a khat ding. Ziangruangahtile, Thlarau ih a ukmi pawl ih nun ahcun, pakhat le khat kha “Saam hla, hlan awknak hla, thangthatnak hla le hla thiang thawn an bia aw (Efe. 5:19).” Hivek hla pawl thawn biak awk ding timi cu midang ih thatnak relnak, Bawipaih thatnak simrelnak le Bawipaih sunlawinak hrangah ziang kan tuah pei timi thu relnak thawn pakhat le khat an bia aw tinak a si.

Tong dang ih kan sim a si ahcun midang ih siatnak rel in, ni an tla lo. Midang ih thatnak sim le lawmhnak thu pawl an rel sawn.  An beidongnak thu hnak in Bawipaih thatnak pawl an rel sawn. Tlaksamnak ah mawh thluk awk le phuncamawknak hnak in ziangmi hi kan tuan a tul timi sim le relnak thawn caan an hmang. Hivek nun cu Thlarau ih a hruaimi pawl ih ke kar daan a si ih, an thin khal a nuam ih lungawinak thawn an khat. Innsang nuam dingah pumpak pakhat cio hi Thlarau ih in ukmi, in hruaimi kan si tengteng a tul. Pakhat le khat lungawinak le rualremawknak cu tlun lam Thlarau thawn rualremawknak ih a rah  a si.

2. Lungawithusim an thiam (5:20)

          Marriage counselors pawl ih an sim tam zetmi cu “Innsang ah buainak a suah tertu tumbik pakhat cu, “Lungawithu sim thiam lomi nunnak” “taking each other for granted” hi a si tiah an sim. Thil tha tuahmi ah

         Lungawithu simthiammi nunnak in ziang ti in innsang nuam si dingah in bawm? Thinlung sung tatak ih lungawi a thiammi cun midang kha, “Pathian in anih hi ka nun picangmi si dingah I bawm a si” ti a fiang. Keimah te hi dinhmun ka thleng ti a ruat aw lo ih, midang ruangah ti a fiang aw. Cucu tangdormi nun daan cu a si. Cuih tangdormi nun cun midang kha a thinlung taktak in lungawi thu a sim.

Lungawi thusim a thiam lomi pawl cu mah le mah porhawk lawng an thiam ih, ka ti thei, ka tuah thei timi lungput lawng an nei ih midang kha zianghman ah an siar lo. Zo khal tuih sun ah, kanmah lawng hivek dinhmun nung theimi kan si lo. Thuthimnak ah, kan hrukmi angki pakhat khi zoh awla, himi angki pakhat cang dingah, minung tampi in an tuan. Pat tuahtu pawl an um, cet thitu pawl an um, a biltu pawl an um, a zuartu pawl an um. Hi pawl um hlah sehla tawlawng in kan um ding. Cuvek thiamthiam in, na innsang ah na nulepa um hlah sehla leilung parah na seem lo ding. Rawl a lo petu le a rak lo cawmtu pawl um hlah sehla, rilrawng in na rak thi zo ding. Tlawng saya pawl um hlah sehla ziang ca khal siar thiam lo in na um ding. Kawl cozah tla hi a sia tuk ti cu kan ti nan, kawl cozah sia hlah hngai sehla, Laimi hi zatzat ram dang ah kan thleng lo thei men. Hi pawl hi Pathian in na nun picang ding, thanglian dingah a hmanmi pawl an si. Lungawi thu sim aw.

Curuangah, Bible ca in nan parah thatnak a tuahtu pawl hnen lawngah lungawi thusim uh a ti lo. Zokhal in kan parih lungawinak a thlen tikah lungawi thusim cu kan thiam tlaang cio. Asinan, Bible cun, “ziang hmuahhmuah le ziangtinkim ah lungawithu sim uh” tiah thu in cah (Efe. 5:20). 1 Thess. 5:16-18 sungah, “Cat loin nan lungawi uh; thlacam ringring uh. Ziangvek dinhmun khalah lungawi thu sim uh. Cucu Khrih Jesuh ah Pathian ih a lo duhsakmi a si” tiah in sim.

Pathian in na kiangkap ah mi pakhat a rak ret tikah menmen in a rak re dah lo. Na nunnak fim zirh dingah a rak retmi a si. Tibet ram ih Buddhist hruaitubik Dalai Lama cun hitin a sim, “Na thinheng ko a lo tuahtu khi lungawi thu sim aw. Amah um hlah sehla, thinsaunak le thinsupawk theinak kha practice theinak hmun na nei lo ding” a ti. Curuangah, mi pakhat na hmuh vetein Pathian in a nunnak in na cawn dingmi le cawn lo dingmi nun zia a lo hmuh ter. Curuangah, mi zokhal hi na Saya an si theh. Curuangah, zovek, ziangvek thuhla thawn nan tonawk khal le Pathian hnen ah lungawi thu sim aw.  

Harsat ton lai khal ih lungawi thu a sim theitu pawl cu a hlei in Pathian in huham thilthi theinak a pek. Paul le Silas (Acts 16:16-40) kha Philippi khua ih an thlen lai ah pol neinu ih khawsia an dawi sak. Curuangah, thawng an thlak ih vei 39 an vuak. Thawng inn ahcun hla an sak ih Pathian an thangthat thotho cutik ah, harsat lai ih thangthat hla saktu ih hlasak aw cun Pathian ih thinlung a sawh tuk. Ling a hnin ih an thir cikcin pawl khal a poih theh. An thinlung lawng si lo in, a taksa par ih temtawntu tiang phoihsak theh an si. Culawng si lo, thawng inn kiltu pa le midang pawl khal rundamnak an ngah ti kan thei. Curuangah, lungawi caan lawngah si lo in, harsat lai caan khal ah Pathian a thangthattu pawl ih nun ah Pathian in minung ih pek thei lomi thinlung le taksa luatnak a peti kan hmu.

Na innsangah le na nunnak ah nuam lo ko a lo tuahtu ziang a si? Ziangmi in a lo temtawn? Pathian hnen ah na kiangkap minung le thilri pawl a lo pekmi pawl ruangah lungawi thusim thinlung tak in sim aw. Culawng si lo in, Pathian in na kiangkap ih a retmi pawl hnen ah, lungawi thu thinglung taktak in sim aw. Na thinlung le taksa ih a lo temtawntu pawl ihsin luatnak a lo pe sawn ding.

3. Midang hrang thil tha tuahsak ding a tum ringring (Servive) (5:21-33)

            Efe. 5:21 sung ih a simmi hi a thuk tuk, “Khrih nan upatnak ruangah pakhat le pakhat duhnak thlun aw uh.” Ziangruangah a thuk tile, pakhat le khat nan upatawknak le khat le khat ih duhnak thlunawk hi Khrih nan upat ruangah siseh tinak a si.

Mother Theresa cu India ah Missionary a tuan ih zohman ih zianghman siar lomi pawl kha a lak ih milai ngai ih si dingah a kilkhawi. Curuangah, veikhat cu interview an tuah. “Ziangruangah, hivek zohman ih siar lomi India ih minung pawl na zoh ih na kilkhawi paih?” tiah an sut. Mother Theresa cun, “Hi pawl ka zoh tikah, Jesuh Khrih hmel ka hmuh ruangah a si” tiah a let. Zohman ih ziangsiar lomi pawl a sersiamtu hi Pathian a si ih, hi pawl an sualnak in a rundamtu le a tlentu hi Jesuh Khrih a si ti hi a fiang tuk. Na kiangkap ih ummi minung pawl le sersiammi zate hi Pathian ih duhdawt lomi pakhat hman an um lo. Pathian ih a kilkhawimi le a cawmmi pawl an si. Hi pawl hi Pathian ih sunlawinak langtertu dingah Pathian in leilung tlun ah a nun termi pawl an si. Na hrangah thathnemnak an nei lo thei men asinan, Pathian hrangah cun thathnemnak nei hlir an si. Curuangah si, Saam cangantu cun, “Van le arisi pawl in Pathian ih sunlawinak an langh ter” (Saam 19:1) tiah a tinak cu! Nangmah hrimhrim khal hi Pathian ih sunlawinak a simmi a mawinak, thilti theinak, duhdawtnak, a tangdornak, a mizawnruah thiamnak pawl langhtertu dingah a lo nun ter reromi na si. Thlarau thawn a khatmi pawl ih nunnak ahcun, an mai duhmi lawng an ruat lo. An tuah lo. “Pakhat le khat ih duhnak kha an thlun aw” (5:21) tiah a sim.

Nu le pa karlak ah ziangtin remnak a um thei ding timi thu khal hi tawk ah a sim.

Nupi pawl tuah dingmi (22-24): “Nupi pawl cun nan pasal ih duhnak thlun uh, . . . nan pasal ih hnen ah tangdor in um uh” tiah Paul in thu in cah. Thlarau ih a khatmi nu cu a pasal tihzah upat le pasal ih duhnak thlun cu a har a ti lo ding. Nupi cun tangdor in a um ding ti tikah a pasal hnak in nupi ih a niam sawn tinak a si lo. Pasal in a duhduh in uk seh tinak khal a si cuang lo. Pakhat le khat hrangah bawm aw ton uh tinak a si ih, Pathian ih duhnak tuah thei dingah bawm aw ton aw uh tinak a si.

            Nu le pa buainak le pumpak nunnak ih kan buainak a hrampi bik cu Jesuh Khrih ih duhnak tuah dingah nun pe aw duh lo, Bible siar in Pathian ih duhnak hawl duh lomi ihsin a thokmi a si. Bible siar in Pathian ih duhnak kan hawl duh lo ahcun, kanmaih duhnak le thuthu in nun kan tum. Minung cun kan tisa duhnak ahcun, zocio mai zawn lawng a ruat ih, maih thuthu ih nun duh hlir kan si. Asinan, Bible sungah Pathian ih in zirhmi cu Pathian ih duhnak a simi Khrih thawn a bangawmi nunnak nei dingah nung ding kan si tiah in sim (Rom. 8:29). Nupi pawl nan pasal ih luu tlun ah thu neih ttengteng tum hlah uh. Pathian duhnak a tuah theinak dingah bawm aw la, hruai aw sawn uh.

            Pasal pawl pawl tuah dingmi (25-33): Pasal pawl in nupi an duhdawt daan ding cu hivek in siseh tiah Bible thu in cah. Mai zawn lawng ruat lomi duhdawtnak thawn (sacrificial love) duhdawt seh tiah Bible in fial. Nupi duhdawt daan ding cu Khrih ih a kawhhran a duhdawt ih a hrangih a nunnak a pek vek in (Efe. 5:25) duhdawt uh tiah in fial. Khrih in ziangtin a Kawhhran (zumtu) pawl in duhdawt? Sualnak sungin a nunnak liam tiang in in runsuak. Khrih duhdawt daan ih duhdawtnak cun, nupi sualnak, thil tha lo a tuah rero tikah a zoh men lo. Sualnak tuah lomi nunnak, a thianghlimmi nunnak nei dingah Khrih in in hruai bang in nupi faate pawl hruai ding hi pasal pawl ih tuanvo a si tiah in simfiang. 

Nupa kar lak le pumpak rualpi karlak ih buainak a suahpi tu bik cu – mai zawn lawng ruahnak (selfishness) khi a si. Maih zawn lawng a ruattu pasal pawl cun, nupi faate pawl nun thianghlim nei dingah Bible siarnak, khawmpinak le Pathian tongkam siar ih thazaang peknak hnak in anmaih nuam timi lawngah an tuah ih caan an hmang. Cuvek nun cu Thlarau ih a ukmi pasal pawl ih nun daan a si lo.  

Pathian in ziangruangah thitumnak ih a rak tuah ih thluasuah a rak pek? A tanglam ih kan tulsamnak pawl bawm aw ton dingah a si.

a.     Emotional needs: Rualpi tha nei dingah (Gen. 2:18).

b.     Social needs: Pung zai dingah (Gen. 1:28)

c.     Physical needs: Nupa sinak hmang tlaang dingah (1 Cor. 7:1-3)

d.   Spiritual needs: Thlarau lam ah – (Efe. 5:22-33). Jesuh Khrih thawn a bang awmi nunnak neitu si dingah bawm aw ding, hruai aw dingah a si. Khrih duhdawt vek ih nupi fate duhdawt timi cu Khrih nun zia thawn fa le pawl kha lam hmuh in kaihruai khi a si.  

Thunetnak:

Kan innsang ah vanram nuam bang a si theinak dingah, Thlarau Thianghlim ih ukmi pakhat cio kan si a tul. Thlarau ih khat dingah tongdan in Thlarau ih ukmi si dingah cun, Thlarau ih a hmanmi a miuknak cu Bible ca a si. Nitin Bible siar aw, tam deuhdeuh in siar aw, Bible in na nunnak a lo ciah ding ih, cumi Bible hmang in Thlarau Thianghlim cun a lo uk ding a si. Thlarau Thianghlim ih ukmi pawl ih nun cu:

• An nun a hlim. Lungawinak thawn an khat. Zuu an in lo. Zuu in an nunnak a uk lo.
•  Pathian hnen ah lungawi thu an sim. “Pathian amah I pek ruangah ka lungawi tiah lungawi thu an sim.” Pakhat le khat khal thinlung tak in lungawi thu an sim aw.
•  Midang hrangah ziang thil tha ka tuah sak ding ti an zuam. 

_________________________________

  San No Thuan

   June 2 Sunday, Falam Baptist Church, Maryland, USA.